Agam 02 Ang 02 Sutrakrutang Sutra

SR No.: 003652
Original Sutra Author: N/A
Author: Shravak Bhimsinh Manek
Publisher: Shravak Bhimsinh Manek
Publication Year: 1880
Total Pages: 1050
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, & Canon
File Size: 42 MB

Page 511

रायधनपतसिंघ बादाउरका जैनागम संग्रह नाग उसरा. तर पपरिग्रहेण नवंत्यतस्तेषामपि तत्त्वप्राप्तिः स्यान्नचैतदिष्यतइति । असिझानैकांतिक विरुवाहेत्वानासाः । हेतुवदानासंतति हेत्वानासास्तत्र सम्यग्धेतूनामपि न तत्त्वव्यव स्थितिः किंपुनस्तदानासानां। तथाहि । इह यन्नियतं वस्त्वस्ति तदेव तत्त्वं नवितुमर्हति हे तुवस्तु । क्वचिवस्तुनि साध्ये हेतवः कचिदहेतवश्त्यनियतास्तइति । अथ बलं अर्थविधा तोऽर्थविकल्पोपपत्तेरिति । तत्रार्थ विशेषे विवदितेऽनिहिते वक्तरनिप्रायादीतरकल्पना वाक्बलं । यथा नवकंबलोऽयं देवदत्तः। अत्र च नवः कंबलोऽस्येति वक्तुरनिप्रायः। विग्रहे च विशेषोन समासे । तत्रायं बलवादी नवः कंबलोऽस्येत्येतभवतानिहितमिति कल्प यति नचायं तथेत्येवं प्रतिषेधयति । तत्र बलमित्यसदानिधानं। तद्यदि बलं न तर्हि तत्त्वं तत्त्वं चेन्न तर्हि बलं परमार्थरूपत्वात्तस्येति। तदेवं बलं तत्त्वमित्यतिरिक्ता वाचोयु क्तिः। दूषणानासास्तु जातयस्तत्र सम्यक्षणस्यापि न तत्त्वव्यवस्थितिरनियतत्वात् । अनियतत्त्वं च यदेवैकस्मिन् सम्यक् दूषणं तदेवान्यत्र दूषणानासं पुरुषशक्त्यपेदत्वास दू षणानासव्यवस्थितेरनियतत्वमिति । कुतः पुनदूषणानासरूपाणां जातीनामवास्तव त्त्वात्तासामिति। वादकाले वादी प्रतिवादी वा येन निगृह्यते तन्निग्रहस्थानं तच वादिनो साधनांगवचनं प्रतिवादिनस्तदोषोनावनं विहाय यदन्यदनिधीयते नैयायिकैस्तत्प्रलापमा त्रमिति । तच प्रतिज्ञाहानिः प्रतिज्ञांतरं प्रतिझा विरोधश्त्यादिकमेतच विचार्यमाणं न निग्रहस्थानं नवितुमर्हति नवदपिच पुरुषस्यैवापराधं कर्तुमलं न त्वेतत्तत्त्वं नवितुमर्हति। वक्तगुणदोषौ हि परार्थ अनुमानेऽधिक्रियेते नतु तत्त्वमिति । तदेवं न नैयायिकोक्तं तत्त्वं तत्त्वेनाश्रयितुं युज्यते तस्योक्तनीत्या सदोषत्वादिति।नापि वैशेषिकोक्तं तत्त्वमिति तथा हि। व्यगुणकर्मसामान्य विशेषसमवायानावास्तत्त्वमिति । तत्र दृथिव्यप्तेजोवायुराकाशं कालोदिगात्मा मनइति नव इव्याणि । तदत्र दृथिव्यप्तेजोवायूनां पृथग्व्यत्वमनुपप नं । तथाहि । तएव परमाणवः प्रयोगविस्त्रसान्यां टथिव्यादित्वेन परिणमंतोपि न स्व कीयं व्यत्वं त्यजति । नचावस्थानेदेन इव्यनेदोयुक्तोऽतिप्रसंगादिति । आकाशकाल योश्चास्मानिरपि इव्यत्वमन्युपगतमेव । दिशस्त्वाकाशावयवनूतायाअनुपपन्नत्वं पृथ ग्व्यत्वमतिप्रसंगदोषादेव । यात्मनश्च स्वशरीरमात्रव्यापिनउपयोगलक्षणस्यान्युपग तव्यत्वमिति । मनसश्च पुजल विशेषतया पुजलव्यऽत वइति परमाणुवनावान्म नसश्च जीवगुणत्वादात्मन्यंत वइति । यदपि तैर निधीयते यथा दृथिवीत्वयोगात्टथिवीति तदपि स्वप्रक्रियामात्रमेव । यतोनहि दृथिव्याः पृथग्नतं पृथिवीत्वमपि येन तद्योगात्ट थिवी नवेदपि तु सर्वमपि यदस्ति तत्सामान्यविशेषात्मकं नरसिंहाकारमुनयस्वनावमिति । तथा चोक्तं । नान्वयः सहनेदत्वा,न्न नेदोन्वयवृत्तितः ॥ मृदयसंसर्ग, वृत्तिजात्यंतरं घटः ॥ १ ॥ तथा नरस्य सिंहरूपत्वान्न सिंहोनररूपतः ॥ शब्दविज्ञानकार्याणां नेदा