________________
४६ वितीये सूत्रकृतांगे प्रथम श्रुतस्कंधे बादशमध्ययनं. विद्यते कुतस्तस्योजमनमस्तगमनं वा । यच्च जाज्वल्यमानं तेजोमंडलं दृश्यते तनां तमतीनां विज्ञदिप्रतिनासं मृगतृमिकाकल्पं वर्तते । तथा न चंमावर्धते शुक्लपदे नाप्युत्तरपदे प्रतिदिनमपहीयते नसंधानस लिलानि नदकानि स्वंदंते पर्वतनिर्फरेन्यो न वंति तथा वाताः सततगतयोन वांति । किंबहुनोक्तेन कृत्स्नोप्ययं लोकोवंध्यो ऽर्थशून्योनियतोनिश्चितोनावरूपाति यावत् । सर्वमिदं यमुपलन्यते तन्मायास्वप्ने जालमिति ॥ ७ ॥ एतत्परिहतुकामबाह (जहाहि अंधेइत्यादि) यथा ाधोजात्यंधः पश्चादा हीननेत्रोऽपगतचक्षुः रूपानि घटपटादीनि ज्योतिषापि प्रदीपादिनापि सहवर्त मानोन पश्यति नोपलनते एवं तेप्यक्रियावादिनः सदपि घटपटादिकं वस्तु तक्रियां चाऽस्तित्वादिकां परिस्पंदादिकां वा क्रियां न पश्यति । किमिति यतोनिरुदा आबादि ता झानावरणादिना कर्मणा प्रज्ञा झानं येषां ते तथा । तथाहि । आगोपालांगनादिप्र तीतः समस्तांधकारक्यकारी कमलाकरोद्घाटनपटीयानादित्योजमः प्रत्यहं नवन्नुपलदय ते । तक्रियाच देशादेशांतरावाप्स्याऽन्यत्र देवदत्तादौ प्रतीताऽनुमीयते । चश्माश्च प्रत्यह दीयमाणः समस्तक्ष्यं यावत्पुनः कलानिध्या प्रवर्धमानः संपूर्णावस्थायां यावदध्य केणैवोपलक्ष्यते । तथा सरितश्च प्रादृषि जलकनोलाविलाः स्यदंत्योदृश्यंते वायवश्व वातावदनंगकंपादिनिरनुमीयते । यच्चोक्तं नवता सर्व मिदं मायास्वप्नंजालकल्पमि ति तदसत् । यतः सर्वानावे कस्यचिद् मायारूपस्य सत्यस्यानावान्मायायाएवाऽनावः स्यात् । यश्च मायां प्रतिपादयेत् यस्य च प्रतिपाद्यते सर्वशून्यत्वे तयोरेवानावात्कुतस्त व्यवस्थितिरिति । तथा स्वप्नोपि जायदवस्थायां सत्यां व्यवस्थाप्यते तस्याअनावे त स्याप्यनावः म्यात्ततः स्वप्नमन्युपगन्नता नवता तत्रांतरीयकतया जायदवस्थावश्यमन्युप गता नवति तदन्युपगमेच सर्वशून्यत्वहानिः । नच स्वप्नोप्यनावरूपएव स्वप्नेप्यनुजूतादेः सनावात् । तथा चोक्तं । अणुदय दिहचिंतिय, सुयपयशविपारदेव पाणूया ॥ सुमिणस्स निमित्ताई पुम पावंच पानावो ॥ १ ॥ इंजालव्यवस्थाप्यपरसत्यत्वे सति नवति तद नावेतु केन कस्य चेंजालं व्यवस्थाप्येत । विचंप्रतिनासोपि रात्री सत्यामेकस्मिंश्च चंदमस्युपलेनकसनावे च घटते न सर्वशून्यत्वे। नचानावः कस्य चिदप्यत्यंततुन्वरूपोस्ति। शशविषाणकूर्मरोमगगनारविंदादीनामत्यंतानावप्रसिधानां समासप्रतिपाद्यस्यैवार्थस्याना वोन प्रत्येकपदवाच्यार्थस्येति । तथाहि । शशोप्यस्ति विषाणमप्यस्ति किंवत्र शशम स्तकसमवायिविषाणं नास्तीत्येतत्प्रतिपाद्यते । तदेवं संबंधमात्रमत्र निषिध्यते नात्यं तिकोवस्त्वनावति । एवमन्यत्रापि इष्टव्यमिति । तदेवं विद्यमानायामप्यस्तीत्यादिका यां कियायां निरुप्रास्तीथिकायक्रियावादमाश्रिताइति । अनिरुक्षप्रज्ञास्तु यथाव स्थितार्थवे दिनोनवंति । तथाहि । अवधिमनःपर्यायकेवलज्ञानिनस्त्रैलोक्योदर विवरव
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org