________________
४६० दितीये सूत्रकृतांगे प्रथम श्रुतस्कंधे हादशमध्ययनं. ते । तच्चेदं । प्राणी प्राणिज्ञानमित्यादिपूर्ववत् । तथेदमेकः पदोस्येत्येकपदं इहैव जन्म नि तस्य वेद्यत्वात् । तच्चेदम विज्ञोपचितं परझोपचितमीर्यापथं स्वप्नादिकं चेति । तदेवं स्याहादिनानियुक्ताः स्वदर्शनमेवमनंतरोक्तया नीत्या प्रतिपादयंति । तथा स्याक्षादिसा धनोक्तौ बलायतनं बलं नवकंबलोदेवदत्तइत्यादिकमाहुरुक्तवंतः । च शब्दादन्यच्च दृष गानासादिकं । तथा कर्मच एकपक्षिपदादिकं प्रतिपादितवंतइति । यदिवा षडाय तनानि उपादानकारणानि याश्रवक्षाराणि श्रोत्रंझ्यिादीनि यस्य कर्मणस्तत्पडायतनं कर्मेत्येवमादुरिति ॥५॥ सांप्रतमेव तहूषणाया । (तएवमरकंतीत्यादि) ते चार्वाकबौ दादयोऽक्रियावादिनएवमाचदते । सन्नावमबुध्यमानामिय्यामलपटलनृतात्मानः परमा स्मानं च व्युद्याहयंतो विरूपरूपाणि नानाप्रकाराणि शास्त्राणि प्ररूपयंति । तद्यथा । दानेन महानोगोदेहिनां सुरगतिश्च शीलेन ॥ नावनया च विमुक्तिस्तपसा सर्वाणि सि ध्यंति ॥ १ ॥ तथा पृथिव्यापस्तेजोवायुरित्येतान्येव चत्वारि नूतानि विद्यते नापरः क श्चित्सुखदुःखनागात्मा विद्यते । यदि चैतान्यप्यविचारितरमणीयानि न परमार्थतः सं तीति स्वप्ने जालमरुमरीचिका निचयचिंज्ञादिप्रतिनासरूपत्वात्सर्वस्येति । तथा सर्व क्षणिकं निरात्मकं मुक्तिस्तु शून्यता दृष्टेस्तदर्थाः शेषनावनाइत्यादीनि नानाविधानि शा स्वाणि व्युग्राहयंत्यक्रियात्मानोऽक्रियावादिनइति । तेच परमार्थमबुध्यमानायदर्शनमा दाय गृहीत्वा बहवोमनुष्याः संसारमनवदयमपर्यवसानमरहट्टघटीन्यायेन ब्रमंति पर्य टंति । तथाहि । लोकायतिकानां सर्वशून्यत्वे प्रतिपाद्ये न प्रमाणमस्ति । तथाचोक्तं । तत्त्वान्युपहतानीति, युक्त्यनावेन सिध्यति ॥ नास्ति चेत्सैव नस्तत्त्वं, तत्सिको सर्वमस्तु सत् ॥ १ ॥ नच तत्प्रत्यमेवैकं प्रमाणं । अतीतानागतनावतया पितृनिबंधनस्यापि व्यवहारस्यासिबेस्ततः सर्वसंव्यवहारोबेदः स्यादिति । बौछानामप्यत्यंतणिकत्वेन व स्तुत्वानावः प्रसऊति । तथाहि । यदेवार्थक्रियाकारि तदेव परमार्थतः सत् । नच ह णः कमेणार्थ क्रियां करोति । दणिकत्वहाने पि योगपद्येन तत्कार्याणामेकस्मिन्नेव द णे सर्वकार्यापत्ते चैतदृष्टमिष्टं वा । नच ज्ञानाधारमात्मानं गुणिनमंतरेण गुणनूतस्य सं कलनाप्रत्ययस्य सनावश्त्येतच्च प्रायुक्तप्रायं । यच्चोक्तं दानेनमहानोगो,इत्यादि तदा तैरपि कथंचिदिष्यतएवेति नचान्युपगमाएव बाधायैप्रकल्प्यंतइति ॥ ६ ॥
णाश्च्चो नए ण अमेति, ण चंदिमा वडुति दीयती वा ॥ स लिला ण संदंति ण वयंति वाया, वंको णियतो कसिणे दु लोए ॥॥ जहादि अंधेसह जोतिणावि, रूवाइणो पस्सति दीणणे ते॥संतपिते एवमकिरियवाई, किरियं ण पस्संति निरुचपन्ना ॥ ७॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org