________________
रायधनपतसिंघ बादाउरका जैनागम संग्रह नाग उसरा. ४५३ प्यागमेन तस्य सर्वसाधकत्वेनापि दर्शनानप्रमाणपंचकानावरूपेणानावेन सर्वज्ञानावः सिध्यति । तथाहि । सर्वत्र सर्वदा न संनवति तदाहकप्रमाणमित्येतदर्वाग्दर्शिनोव तुं न युज्यते तेन हि देशकालविरुष्टानां पुरुषाणां यविज्ञानं तस्य ग्रहीतुमशक्यत्वा तग्रहणे वा तस्यैव सर्वइत्वापत्तेः । नचार्वाग्दर्शिनां झानं निवर्तमानं सर्वज्ञानावं नाव यति तस्याऽव्यापकत्वात् । नचाव्यापकव्यावृत्त्या पदार्थव्यावृत्तिर्युक्तेति । नच वस्त्वंतर विज्ञानरूपोनावः सर्वज्ञानावसाधनायालं । वस्त्वंतरसर्वझयोरेकझानसंसर्गप्रतिबंधानावा त् । तदेवं सर्वज्ञबाधकप्रमाणानावात्संनवानुमानस्य च प्रतिपादितत्वादस्ति सर्वशस्त प्रणीतागमान्युपगमाञ्च मतनेददोषोदूरापास्तइति । तथाहि। तत्प्रणीतागमायुपगम वादिनामेकवाक्यतया शरीरमात्रव्यापी संसार्यात्मास्ति तत्रैव तजुणोपलव्धेरिति । इतरे तराश्रयदोषश्चात्र नावतरत्येव । यतो ऽन्यस्यमानायाः प्रझायाझानातिशयः स्वात्मन्यपि दृष्टोनच दृष्टेऽनुपपन्नं नामेति । यदप्यनिहितं । तद्यथा । नच झानं यस्य स्वरूपं परिजे त्तमलं सर्वत्रार्वाग्नावेनेत्यवधानात्सारातीयनागस्य च परमाणुरूपतयाऽतीयित्वादित्ये तदपि वाङ्मात्रमेव । यतः सर्वज्ञज्ञानस्य देशकालस्वनावव्यवहितानामपि ग्रहणान्ना स्ति व्यवधानसंनवः । अर्वाग्दर्शिज्ञानस्याप्यवयव दारेणाऽवयविनि प्रवृत्तेर्नास्ति व्यवधा नं । न ह्यवयवी स्वावयवैर्व्यवधीयतइति युक्तिसंगतं । अपि चाझानमेव श्रेयश्त्यत्राऽ झानमिति किमयं पर्युदासबाहोस्वित्प्रसज्यप्रतिषेधस्तत्र यदि ज्ञानादन्यदज्ञानमिति ततः पर्युदासवृत्या झानांतरमेव समाश्रितं स्यान्नाझानवादति । अथ ज्ञानं न नवतीत्यज्ञानं तुबोनीरूपोझानानावः सच सर्वसामर्थ्यरहितइति कथश्रेयानिति । अपिच झानं श्रेय इति प्रसज्यप्रतिषेधेन झानं श्रेयोनवतीति क्रियाप्रतिषेधएव कृतः स्यादेतच्चाध्यदबाधि तं । यतः सम्यगझानादर्थ परिनिय प्रवर्तमानोर्थ कियार्थी न विसंवाद्यतइति । किंचाऽ ज्ञानप्रमादव निः पादेन शिरःस्पर्शनेपि स्वल्पदोषवतां परिझायैवाझानं श्रेयइत्यन्युपगम्य ते । एवंच सति प्रत्यकएव स्यादन्युपगमविरोधोनानुमानं प्रमाणमिति । तथा तदेवं सर्वथा तेऽझानवादिनोऽकोविदाधर्मोपदेशं प्रत्य निपुणाः स्वतोऽकोविदेन्यएव स्व शिष्येन्य आदुः कथितवंतः । बांदसत्वाच्चैकवचनं सूत्रेकृतमिति । शाक्याथपि प्रायशोऽझानिका अविझोपचितं कर्मबंधं न यांतीत्येवं यतस्तेऽन्युपगमयति । तथा येच बालमत्तसुप्तादयो ऽस्पष्ट विज्ञानायबंधकाश्त्येवमन्युपगमं कुर्वति ते सर्वेप्यको विदाइष्टव्याइति । तथाऽ झानपदसमाश्रयणाचाननुविचिंत्य नाषणान्मृषा ते सदा वदंति । अनुविचिंत्य नाषणं यतोझाने सति नवति तत्पूर्वकत्वाच सत्यवादस्यातोहानानन्युपगमादनुविचिंत्य जाप पानावस्तदनावाच्च तेषां मृषावादित्वमिति ॥ २ ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org