________________
द्वितीये सूत्रकृतांगे प्रथम श्रुतस्कंधे द्वादशमध्ययनं .
प्यसद्भूतार्थप्रतिपादना न्मिय्यादृष्टयएव । तथा कांतेन जीवास्तित्वप्रतिषेधे कर्तुरनावा नास्तीत्येतस्यापि प्रतिषेधस्यानावस्तदनावाच्च सर्वास्तित्वमनिवारितमिति ॥ तथा न ज्ञा नमज्ञानं तद्यते येषां ते ज्ञानिनस्ते ह्यज्ञानमेव श्रेयइत्येवं वदंत्येतेपि मिथ्यादृष्टयएव । तथा ज्ञानमेव श्रेयइत्येतदपि न ज्ञानमृतेन पितुं पार्यते तदनिधानाच्चावश्यं ज्ञानम युपगतं तैरिति । तथा वैनयिका विनयादेव केवलात्स्वर्गमोदावाप्तिमनिल पंतो मिथ्याह टयोयतोन ज्ञानक्रियान्यामंतरेण मोहावाप्तिरिति । एषां च क्रियावाद्यादीनां स्वरूपं त निराकरणं चाचारटीकायां विस्तरेण प्रतिपादितमिति नेह प्रतन्यते । सांप्रतमेतेषां नेद संख्या निरूपणार्थमाह । “सियसयं किरियाएं, यकिरियाणं च होइ चुलसीति ॥ खना पियसतही, वेश्याएं च बत्तीसा.” ॥ २१ ॥ ( सियेत्यादि ) क्रियावादिनामशीत्यधि कं शतं जवति तच्चानया प्रक्रियया । तद्यथा । जीवादयोनव पदार्थाः परिपाट्या स्थाप्यं ते । तदधः स्वतः परतइति नेद ६यं ततोप्यधोनित्यानित्यजेद ६यं ततोप्यधस्तात्परिपाट्या कालस्वनावनियतीश्वरात्मपदानि पंच व्यवस्थाप्यंते । ततश्चैवं चार पिकाप्रक्रमः । तद्य था । यस्ति जीवः स्वतोनित्यः कालतः । तथाऽस्ति जीवः स्वतोऽनित्यः कालतएव । ए वं परतोषि जंग इयं । सर्वेपि च चत्वारः कालेन लब्धाः । स्वनावनियतीश्वरात्मपदान्य पि प्रत्येकं चत्वारएव लनंते । ततश्च पंचापि चतुष्ककाविंशतिर्नवंति । साथि जीवपदा न लब्धा । एवमजीवादयोप्यष्टौ प्रत्येकं विंशतिं जनंते । ततश्च नवविंशतयोमीलि ताः क्रियावादिनामशीत्युत्तरशतं भवतीति । इदानीमक्रियावादिनां नसंत्येव जीवादयः पदार्थाइत्येवमन्युपगमवतामनेनोपायेन चतुरशीतिरवगंतव्या । तद्यथा । जीवादीन् प दार्थान् सप्तानिलिख्य तदधः स्वपरजेंद ६यं व्यवस्थाप्यं । ततोप्यधः कालयवानियति स्वेश्वरात्मपदानि षड्व्यवस्थाप्यानि । जंगकानयनोपायस्त्वयं । नास्ति जीवः स्वतः कालतः । तथा नास्ति जीवः परतः कालतः । एवं यदृच्वानियतिस्वनावेश्वरात्मनिः प्र त्येकं धौधौ जंगको लच्येते । सर्वेपि द्वादश । तेऽपि च जीवादिपदार्थसप्तकेन गुणिता चतुरशीतिरिति । तथाचोक्तं । कालयदृष्ठानिय तिस्वनावेश्वरात्मतश्चतुरशीतिः । नास्तिक वादिगणमते न संति नावाः स्वपरसंस्थाः । सांप्रतमज्ञानिकानामज्ञानादेव विवक्षितका
1
४४८
सिद्धिमतां ज्ञानं तु सदपि निष्फलं बहुदोषत्वाचेत्येवमन्युपगमवतां सप्तषष्टिरनेनो पायेनावगंतव्या । जीवाजीवादीन् नव पदार्थान् परिपाट्या व्यवस्थाप्य तदधोऽमी सप्त जंगका ः संस्थाप्याः । सत् असत् सदसत् यवक्तव्यं सदवक्तव्यं यदवक्तव्यं सद सदवक्तव्यमिति । अनिलापस्त्वयं । सन् जीवः कोवेत्ति किंवा तेन ज्ञातेन १ सन् जीवः कोवेत्ति किंवा तेन ज्ञातेन, १ सदसन जीवः कोवेत्ति किंवा तेन ज्ञातेन ३ व व्यजीवः कोवेत्ति किंवा तेन ज्ञातेन व सदवक्तव्योजीवः कोवेत्ति किंवा तेन ज्ञातेत ५
Jain Education International
For Private Personal Use Only
www.jainelibrary.org