________________
४३४
द्वितीये सूत्रकृतांगे प्रथम श्रुतस्कंधे एकादशमध्ययनं
करकिरणैर्यत्यनंता विनाशं तेनोदासीननावं व्रजति मुनिगणः कूपवप्रादिकार्ये ॥ १ ॥ एवं रजसः कर्मणखायं लानं हित्वा त्यक्त्वाऽनवद्यनाषिणो निर्वाणं मोक्षं प्राप्नुवंति ॥ ॥ २१ ॥ येषां निर्वाणं मोक्षएव परमं प्रधानं ते बुझाज्ञातत्वाः । यथा नक्षत्राणां मध्ये चं माप्रधान एवं मोहमेवाश्रित्य प्राप्य ये प्रवृत्तास्ते एव बुधानां मध्ये प्रधानाः । त स्मात्सदा सर्वकालं यतः प्रयत्नवान् इंडियदमने दांतोमुनिर्निर्वाणं संधयेन्निर्वाणार्थ सर्वाः क्रियाः कुर्यादित्यर्थः ॥ २२ ॥
॥ टीका - तदेवं राज्ञा प्रन्येन वेश्वेरे कूपतडागयागसत्रदानाद्युद्यतेन पुण्यसद्भावं टैर्मुनये धेयं तद्दर्शयितुमाह । (दुहवीत्यादि) यद्यस्ति पुष्यमित्येवमूचुस्ततोनंता नसत्वानां सूक्ष्मबादराणां सर्वदा प्राणत्यागएव स्यात्प्रीणनमात्रंतु पुनः स्वल्पानां स्वल्पका लीयमतोस्तीति न वक्तव्यं । नास्ति पुण्य मित्येवं प्रतिषेधेपि तदर्थिनामंतरायः स्यादित्यतो द्विधाप्यस्ति नास्ति वा पुष्यमित्येवं ते मुमुदवः साधवः पुनर्न जाते किंतु पृष्टैः समि नं समाश्रयणीयं । निर्बंधेत्वस्माकं द्विचत्वारिंशदोषवर्जितश्राहारः कल्पते । एवंविधविष ये मुमुक्णामधिकारएव नास्तीति । उक्तंच । सत्यं वप्रेषु शीतं शशिकरधवलं वारिपी त्वा प्रकामं, व्युविन्नाशेपतृमाः प्रमुदितमनसः प्राणिसार्थानवंति ॥ शोषं नीते जल
दिनकर किरयीत्यनताविनाशं, तेनोदासीननावं व्रजति मुनिगणः कूपवप्रादिकार्ये ॥ १ तदेवमुनयथापि जाषिते रजसः कर्मप्रायोलानोनवतीत्यतस्तं चायं रजसोमौनेना नवयान वा हित्वा त्यक्त्वा तेऽनवद्यनाषिणो निर्वाणं मोक्षं प्राप्नुवंतीति ॥ २१ ॥
पिच । निवाणमित्यादि) निर्वृतिर्निर्वाणं तत्परमं प्रधानं येषां परलोकार्थिनां बुद्धानां ते तथा तानेव बुद्धान्निर्वाणवादित्वेन प्रधाना नित्येवं दृष्टांतेन दर्शयति । यथा नक्षत्राणा मश्विन्यादीनां सौम्यत्वप्रमाणप्रकाशकत्वैरधिकचंड्माएवं परलोकार्थिनां बुद्धानां मध्ये
स्वर्गचक्रवर्तिसंपन्नदानपरित्यागेनाशेषकर्मकयरूपं निर्वाणमेवानिसंधाय प्रवृत्तास्त एव प्रधानानापरइति । यदिवा यथा नक्षत्राणां चंइमाः प्रधाननावमनुजवत्येवं लोक स्य निर्वाणं परमं प्रधान मित्येवं बुवगततत्वाः प्रतिपादयंतीति । यस्माच्च निर्वाणं प्रधानं तस्मात्कारणात्सदा सर्वकालं यतः प्रयतः प्रयत्नवान् इंडियनोइंडियदमनेन दांतो मुनिः साधुर्निर्वाणमनिसंधयेन्निर्वाणार्थं सर्वाः क्रियाः कुर्यादित्यर्थः ॥ २२ ॥
तं
बुझमाणाण पाषाणं किच्चंताण सकम्मणा ॥ प्रघाति सादु दीवं, पति सा पच्चई ॥ २३ ॥ प्रयगुत्ते सया दंते, बिन्नसाए णासवे ॥ जे धम्मं सुधमस्काति, पडिपुन्नमणालिसं ॥ २४ ॥
Jain Education International
For Private Personal Use Only
www.jainelibrary.org