________________
१४ वितीयेसूत्रकृतांगेप्रथमश्रुतस्कंधेप्रथमाध्ययनं. र्गादावनाचारप्रवृत्तावपि गुप्तिकरणमिति । गंडीसमयो यथा शाक्यानां नोजनावसरे गं डीताडनमिति । नावसमयस्तु नो बागमत इदमेवाध्ययनमनेनैवात्राधिकारः शेषाणां तु शिष्यमतिविकासार्थमुपन्यास इति ॥श्वासांप्रतं प्रागुपन्यस्तोदेशार्थाधिकारानिधित्सया ऽह ॥ “महपंचनय एक्क, प्पएय तीवतस्सरीरेय ॥ तहय अगार गवाती अत्तनो अफलवादी ॥३०॥ बीए नियवाईन, अपमाणियतहय नाणवाई ॥ कम्मं च यन्नगड, चन विहं निरकुसमर्थमि ॥३१॥ तइए याहाकम्म, कडवाई जहयतेयवाई ॥ किनुवमा य चनने, परप्पवाई अविरएसु" ॥३२॥ महपंचनूय इत्यादिगाथात्रयं । यस्याध्ययन स्य चत्वार उद्देशकास्तत्राद्यस्यषडाधिकारा आद्यगाथयाऽनिहिताः ॥ तद्यथा। पंचनूता नि एथिव्यप्तेजोवाय्वाकाशारख्यानि महांति च तानि सर्वलोकव्यापित्वात् नूतानि च म हानूतानि इत्ययमेकोऽर्थाधिकारः। तथा चेतनाचेतनं सर्व मेकात्म विवर्त इत्यात्माऽदै तवादः प्रतिपाद्यत इत्यर्थाधिकारो वितीयः । स चासौ जीवश्च तीवः कायाकारो नूत परिणामस्तदेव शरीरं जीवशरीरयोरैक्यमिति यावदिति तृतीयोर्थाधिकारः। तथाऽकारको जीवः सर्वस्याः पुण्यपाप क्रियाया इत्येवंवादीति चतुर्थोधिकारः॥ तथात्मा षष्ठ इति पं चानां नूतानामात्मा षष्ठः प्रतिपाद्यत इत्ययं पंचमोर्थाधिकारः । तथा फलवादीति । न विद्यते कस्याश्चित् क्रियायाः फलमित्येव वादी च प्रतिपाद्यत इति षष्ठीर्थाधिकार ति । क्षितीयोदेशकेचत्वारोाधिकाराः॥तद्यथा । नियतिवादस्तथाऽझानिकमतं ज्ञानवादी च प्रतिपाद्यते । कर्म च चयमुपचयं चतुर्विधमपि न गन्नति निलुसमये शाक्यागमे चतुर्थीर्थाधिकारः । चातुर्विध्यंतु कर्मणो ऽविझोपचितं ॥ अविज्ञानमविझा तयोपचि तमनानोगकतमित्यर्थः । यथा मातुः स्तनाद्याक्रमणेन पुत्रव्यापत्तावप्यनानोगान्नक मोपचीयते । तथा परिझानं परिक्षा केवलेन मनसा पर्यालोचनं तेनापि कस्यचित्प्रा पिनो व्यापादनानावात् कर्मोपचयानाव इति । तथा ईरणमीर्यागमनं तेन जनि तमीर्याप्रत्ययं तदपि कर्मोपचयं न गहति प्राणिव्यापादनानिसंधेरनावादिति । तथा स्वप्नांतिकं स्वप्नप्रत्ययं कर्म नोपचीयते । यथा स्वप्ननोजने तृप्त्यनाव इति तृतीयोदेश केवयमर्थाधिकारः । तथा बाधाकर्मगतविचारस्तनोजिनां च दोषोपदर्शन मिति । तथा कृतवादी च नण्यते । तद्यथेश्वरेण कृतोयं लोकः प्रधानादिकतो वा॥ यथा च ते प्रतिवादि न आत्मीयं कृतवादं गृहीत्वोपस्थितास्तथा जण्यंत इति दितीयोधिकारः । चतुर्थोद्देशकाधि कारस्त्वयं । तद्यथा॥ अविरतेषु गृहस्थेषु यानि कृत्यान्यनुष्ठानानि स्थितानि तैरसंयमप्र धानैः कर्तव्यैः परप्रवादी परतीर्थिक उपमीयत इति । इदानीमनुगमः सच धा। सूत्रा नुगमो नियुक्त्यनुगमश्च । तत्र नियुक्त्यनुगमस्त्रिविधः । तद्यथा । निपनियुक्त्यनुगम उपोमातनिर्युक्त्यनुगमः सूत्रस्पर्शिकनियुक्त्यनुगमश्च । तत्र निदेपमियुक्त्यनुगमोऽनु
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org