________________
राय धनपतसिंघ बादाडुरका जैनागम संग्रह नाग दुसरा.
१३
हसमुयारो हुत्ते समोयारो ॥ १ ॥ तथा ॥ खसकन सोयारं नएनय वि सारउ नूया' ॥ संख्याप्रमाणं त्वष्टधा ॥ नाम, स्थापना, इव्य, क्षेत्र, काल, परिमा , पर्यव, नाव, जेदात् । तत्रापि परिमाण संख्यायां समवतारः ॥ सापि कालिकदृष्टि वादनावात् द्विधा ॥ तत्रास्य कालिकपरिमाण संख्यायां समवतारस्तत्राप्यंगानंगयोरं प्रविष्टे समवतारः । पर्यवसंख्यायां त्वनंताः पर्यवाः ॥ तथा संख्येयान्यक्षराणि संख्ये याः संघाताः संख्येयानि पदानि संख्येयाः श्लोकाः संख्येया गाथा: संख्येया वेदाः संख्येयान्यनुयोग द्वाराणि । सांप्रतं वक्तव्यतायाः समवतारश्चिंत्यते ॥ साच स्व, पर, समय, तनयनेदात्रिधा । तत्रेदमध्ययनं त्रिविधायामपि समवतरति । अर्थाधिकारो देधा ।। अध्ययनार्थाधिकार उद्देशार्थाधिकारश्च । तत्राध्ययनार्थाधिकारोऽनिहितः । उद्देशार्थाधि कारं तु गाथांतरितं निर्युक्तिक वदयति । सांप्रतं निपावसरः सच त्रिधा । उघनिष्पन्नो ना मनिष्पन्नः सूत्रालापक निष्पन्नश्च । तत्रौघ निष्पन्नेऽध्ययनं तस्यच निक्षेप यावश्यकादौ प्रबं नाहित एव । नाम निष्पन्नेतु समय इति ॥ २ ॥ नाम तन्निदेपार्थं नियुक्तिकार श्राह ॥ " ना मंतवाद विए खेते काले कुतिसंगारे ॥ कुलग एग संकरगंडी । बोधव्वा नावसमएय" ॥२॥ ( नामं ववणाइत्यादि) । नाम, स्थापना, इव्य, क्षेत्र, काल, कुतीर्थ, संगार, कुल, गण, संकर, गंडी, नाव, नेदात् द्वादशधा समय निदेषः । तत्र नामस्थापने कुम्मे । इव्यसमयो इव्यस्य सम्यगयनं परिणतिविशेषः स्वनाव इत्यर्थः । तद्यथा । जीवइव्यस्योपयोगः पुनव्यस्य मूर्तत्वं धर्माधर्माकाशानां गतिस्थित्यवगाहदानलक्षणोऽथवा योयस्य इ व्यस्यावसरो इव्यस्योपयोगकाल इति ॥ तद्यथा ॥ ' वर्षासु लवणममृतं शरदि जलं गो पयश्च हेमंते ॥ शिशिरे चामलकरसो घृतं वसंते गुडश्चांते' ॥ १ ॥ क्षेत्रसमयः क्षेत्रमाका शं तस्य समयः स्वनावः। यथा ॥ ' एगे विसेपुमे दोहिं विपुणे सर्वपि माएका ॥ नरकस
विपु, कोडसहस्सं पि माएका ' ॥ १ ॥ यदि वा देवकुरुप्रभृतीनां क्षेत्राणामीदृशोऽनु वो यत तत्र प्राणिनः सुरूपा नित्यसुखिनो निर्वैराश्व नवतीति क्षेत्रस्य वा परिकर्मणाव सरः क्षेत्रसमय इति ॥ कालसमयस्तु सुषमादेरनुनाव विशेषः । उत्पलपत्रशतनेदा नि व्यंग्यो वा कालविशेषः कालसमय इति ॥ अत्र च इव्यक्षेत्रकालप्राधान्यविवक्षया इव्य त्रकालसमयता इष्टव्येति । कुतीर्थसमयः पाखंडिकानामात्मीयानात्मीय खागमविशेष स्तकं वानुष्ठानमिति ॥ संगारः संकेतस्तद्रूपः समयः संगारसमयः ॥ यथा सिद्धार्थसार थिदेवेन पूर्वकतसंगारानुसारेण गृहीतहरिशवो बलदेवः प्रतिबोधित इति ॥ कुलसमयः कुलाचारो यथा शकानां पितृशुद्धिः यानीरकाणां मंथनिका बुद्धिः । गणसमयो यथा ॥ मल्लानामयमाचारो यथा यो ह्यनाथो मल्लो म्रियते स तैः संस्क्रियते पतितश्वोधियत इति । संकरसमयस्तु संकरो निन्नजातीयानां मीलकस्तत्र च समये एकवाक्यता ॥ यथा वाममा
Jain Education International
For Private Personal Use Only
www.jainelibrary.org