________________
राय धनपतसिंघ बादाउरका जैनागम संग्रह नाग उसरा. ए वाऽन्यथाऽर्थस्य प्रतिपादयितुमशक्यत्वात् ॥ मतेर्मतिझानस्य संघटना मतिसंघटना अदर गुणेन मतिसंघटना॥ नावश्रुतस्य व्यश्रुतेन प्रकाशनमित्यर्थः ॥ अदरगुणस्य वा मत्या बुध्या संघटना रचनेति यावत्॥ तया ऽरगुणमतिसंघटनया ॥ तथा कर्मणां ज्ञानावरणा दीनां परिशाटना जीवप्रदेशेन्यः पृथक्करणरूपा तयाच हेतुनूतया सूत्रहतांगं कृतमिति संबन्धः। तथाहि । यथा यथा गणधराः सूत्रकरणायोद्यम कुर्वन्ति तथा तथा कर्मपरिशा टना नवति । यथा यथाच कर्मपरिशाटना तथा तथा ग्रंथरचनायोद्यमः संपद्यत इति । ए तदेव गाथापश्चार्धेन दर्शयति । तनययोगेनेति ॥ अरगुणमतिसंघटनायोगेन कर्मपरि शाटनायोगेन च॥यदि वा वाग्योगेन मनोयोगेन च कृतमिदं सूत्रं तेन सूत्रकृतमिति । इहा ऽनंतरं सूत्ररूतस्य निरुक्तमुक्तमधुना सूत्रपदस्य निरुक्तानिधित्सयाह । “सुत्तेण सुत्तियं चिय, अबा उह सूश्याय जुत्ताय ॥ तोबदुविहप्पनत्ता एया पसिझा अणादीया" ॥१॥ सुत्तेणेत्यादि । अर्थस्य सूचनात्सूत्रं तेन सूत्रेण केचिदर्थाः सादात्सूत्रिता मुख्यतयो पात्तास्तथाऽपरे सूचिता अर्थापत्त्यादिप्ताः॥ सादादनुपादानेपि दध्यानयनचोदनया तदा धारानयनचोदनावदिति । एवंच रुत्वा चतुर्दशपूर्व विदः परस्परं षट्स्थानपतिता नवंति । तथा चोक्तं । अस्करलंनेण समा, कणहिया टुंति मतिविसेसेहिं । तेविय मईविसेसा, सुयणाणप्रिंतरेजाण ॥१॥ तत्र ये साक्षाउपात्तास्तान प्रति सर्वेपि तुल्याः॥ये पुनःसूचिता स्तदपेक्ष्या कश्चिदनंतनागाधिकमर्थ वेत्त्यपरोऽसंख्ययनागाधिकमन्यः संख्येयनागाधि कं तथान्यः संख्ययाऽसंख्येयाऽनंतगुणमिति तेच सर्वेपि युक्ता युक्त्युपपन्नाः सूत्रो पाताएव वेदितव्याः। तथा चानिहितं “ तेवियमईविसेसे” इत्यादि । ननु किं सूत्रो पातेच्योऽन्येपि केचनार्थाः संति येन तदपेक्ष्या चतुर्दशपूर्व विदां षट्स्थानपतितत्वमुद घुष्यते । बाढं विद्यते । यतोऽनिहितं । परमवणिजानावा, अशंतनागोउ अनिल प्याणं । परमवणिजाणं पुण, अशंतनागो सुयनिबछो ॥ १॥ यतश्चैवं ततस्ते अर्था आगमे बहुविधं प्रयुक्ताः सूत्रैरुपात्ताः केचन साक्षात्केचिदर्थापत्त्या समुपलभ्यन्ते । य दि वा क्वचिद्देशग्रहणं क्वचित्सर्वार्थोपादानमित्यादि । यैश्च पदैस्ते अर्थाः प्रतिपाद्यन्ते तानि पदानि प्रकर्षण सिक्षानि प्रसिक्षानि न साधनीयानि । तथाऽनादीनि च तानि नेदानीमुत्पाद्यानि तथा चेयं वादशांगी शब्दार्थरचना धारेण विदेहेषु नित्या नरतैराव तेष्वपि शब्दरचनाबारेणैव प्रति तीर्थकर क्रियते ऽन्यथा तु नित्यैव । एतेन चोच्चरित प्रध्वंसिनो वर्णा इत्येतन्निराकृतं वेदितव्यमिति॥२१॥सांप्रतं सूत्ररूतस्य श्रुतस्कंधाध्ययनादि निरूपणार्थमाह । “दोचेवसुयरकंधा, अभयणाइंच टुंति तेवीसं॥ तेत्तिसुदेसणकाला, या यारागुणमंगं" ॥२॥ (दोचेवेत्यादि)।ावत्र श्रुतस्कन्धौ त्रयोविंशतिरध्ययनानि त्रय स्त्रिंशउद्देशनकालास्ते चैवं नवंति । प्रथमाध्ययने चत्वारो हितीये त्रयस्तृतीये चत्वारः॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org