________________
द्वितीयेसूत्रकृतांगेप्रथम श्रुतस्कंधेप्रथमाध्ययनं.
लक्षणे व्यापारे गुनाशुने च ध्याने वर्तमानैर्यथरचना क्रियते । तत्र लोकोत्तरैः शुना सुनध्यानावस्यितैर्ग्रथरचना विधीयते ॥ लोकेत्वगुनध्यानाश्रितैर्यथग्रंथनं क्रियतइति ॥ लौकिक ग्रंथस्य कर्मबंध हेतुत्वात् कर्तुरनध्यायित्वमवसेयं ॥ इहतु सूत्रकृतस्य तावत्स्व समयेन शुनाध्यवसायेनच प्रकृतं ॥ यस्मानणधरैः गुनध्यानावस्थितै रिदमंगं कृतमिति १६ तेषांच ग्रंथरचनांप्रति गुनध्यायिनां कर्मारेण योऽवस्था विशेषस्तद्दर्शयितुकामो निर्यु rिeate || ( विश्णुनावे बंधरा, निकायण निहत्त दी दहस्सेसु ॥ संकम उदीरणाए उदये वेदे वसलेयं ) ॥ १ ॥ (विइत्यादि) । तत्र कर्म स्थिति प्रति जघन्योत्कृष्टकर्म स्थिति निर्गधरैः सूत्रमिदं कृतमिति ॥ तथाऽनुनावो विपाकस्तदपेक्षया मंदानुनावैस्तथा बं धमंगीकृत्य ज्ञानावरणीयादिप्रकृतीमंदानुजावा बननिस्तथाऽनिकाचयद्भिरेवं निधत्ता वस्थामकुर्वद्भिस्तथा दीर्घस्थितिकाः प्रकृती - हसीयसीर्जनयनिस्तथोत्तरप्रकृतीबध्यमाना
७
संक्रामयस्तियोदयवतां कर्मणामुंदीरणां विदधानैरप्रमत्तगुणस्यैस्तु शाताऽशाताऽ यूंष्यनुदीरङ्गिस्तथा मनुष्यगति पंचेंद्रिय जात्योदारिक शरीर तदंगोपांगादिकर्मणा मुये वर्तमानैस्तथा वेदमंगीकृत्य पुंवेदेसति तथोवसमेति सूचनात्सूत्रमिति क्षायोपश मकानावे वर्तमानैर्गधारिनिरिदं सूत्रकृतांगं ग्रंथितमिति १७ सांप्रतं स्वमनीषिकापरिहार द्वारे करणप्रकारमनिधातुकामय्याह ॥ ( सोकण जिएवरमतं, गणहारी काउं तरक वसमं ॥ यवसाय कथं सूत्तमिषं तेासूयगडं ) ॥१८॥ ( सोकोत्यादि ) श्रुत्वा निशम्य जिनवराणां तीर्थकराणां मतमनिप्रायं मातृकादिपदं गणधरैगौतमादिनिः कृत्वा तत्रग्रंथरचने क्षयोपशमं तत्प्रतिबंधकर्मक्षयोपशमादत्तावधानैरितिभावः ॥ नाध्यवसा येन वसता कृतमिदं सूत्रं तेन सूत्रकृतमिति ॥ १८ ॥ इदानीं कस्मिन् योगे वर्तमानैस्तीर्थक कुत्रवा गणधरैर्दव्धमित्येतदाह ॥ (व जोगेणपनासिय, मणेगजोगंधरा साहूणं ॥ तो वय जोगेणकथं, जीवस्स सनावियगुणे ) ॥ १ ॥ ( वइजोगेोत्यादि) । तत्र तीर्थ कृद्भिः कायिकज्ञानवर्ति निर्वाग्योगेनार्थः प्रकर्षेण नापितः प्रभाषितो गणधराणां ॥ तेच नप्राकृत पुरुषकल्पाः किंत्वनेक योगधराः ॥ तत्र योगः कीराश्रवादिलब्धिकलाप संबंधस्तं धारयतीत्यनेक योगधरास्तेषां प्रभाषितमिति सूत्रकृतांगाऽपेक्ष्या नपुंसकता | साधवश्वा त्र गणधरा एव गृह्यते तदेशेनैव जगवतामर्थप्रनाषणादिति ॥ ततोर्थ निशम्य गणधरै रपि वाग्योगेनैव कृतं तच्च जीवस्य स्वाभाविकेन गुणेनेति ॥ स्वस्मिन्नावे नवः स्वानावि 'कः प्राकृतइत्यर्थः ॥ प्राकृतनाषयेत्युक्तं नवति ॥ नपुनः संस्कृतया, लट्लट्ाप् प्रकृतिप्रत्य यादिविकार विकल्पना निष्पन्नयेति ॥ १९ ॥ पुनरन्यथा सूत्रकृतनिरुक्तमाह ॥ ( धरकरगुण मतिसंघा; या एकम्मपरिसाडनाएय ॥ मडुनयजोगेण कथं, सुत्तमिषं तेल सूत्तगमं) ॥ २० ॥ (अस्करेत्यादि) । यक्षराणि यकारादीनि तेषां गुणोऽनंतगमपर्यायत्वमुच्चारणं
Jain Education International
For Private Personal Use Only
www.jainelibrary.org