________________
राय धनपतसिंघ बादाउरका जैनागम संग्रह नाग उसरा. ३५३ चक्रवर्तिबलदेववासुदेवादीनां यहार्य स्त्रीरत्नस्य वा यस्यवा यदीर्य तदिह इव्यवीर्यत्वेन ग्राह्यं । तथा चतुष्पदानामश्वहस्तिरत्नादीनां सिंहव्याघ्रशरनादीनां वा परस्य योढव्ये धावने वा वीर्य तदिति । तथाऽपदानां गोशीर्षचंदनप्रनृतीनां शीतोमकालयोरुमशीतवीर्य परिणामइति । अचित्तवीर्यप्रतिपादनायाह ॥ अचित्तं पुणविरयं, आहारावरणपहरणा दीसु ॥ जहनसहीणनणियं, विरियं रसवीरियविवागो ॥ २ ॥ (अचित्तंपुणेत्यादि) अ चित्तव्यवीर्य त्वाऽऽहारावरणप्रहरणेषु यदीर्य तउच्यते। तत्राऽऽहारवीर्य सद्यः प्राणकरा हृद्याघृतपूर्णाः कफापहाइत्यादि । उषधीनां च शल्योधरणसंरोहण विषापहारमेधाक रणादिकं रसवीर्य विपाकवीर्य च । तउक्तं । चिकित्साशास्त्रादौ तदिह ग्राह्यमिति । तथा योनिप्रान्तकान्नानाविध व्यवीर्य इष्टव्यमिति । तथा।आवरणेकववादी, चक्कादीयंचपहर ऐहोंति ॥ वित्तं मि मि खेत्ते,काले जंजमि कालंमि । तथा(बावरणेइत्यादि) श्रावरणे कव चादीनां प्रहरणे चक्रादीनां यन्नवति वीर्य तमुच्यतइति । अधुना क्षेत्रकालवीर्य गाथापश्चा र्धन दर्शयति । क्षेत्रवीर्यतु देवकुर्वादिकं देवमाश्रित्य सर्वाण्यपिव्याणितदंतर्गतान्युत्कृष्ट वीर्यवंति नवंति। या उर्गादिकं क्षेत्रमाश्रित्य कस्यचिकीर्योलासोनवति । यस्मिन्वा देने वीर्य व्याख्यायते तत्त्रवीर्य मिति । एवं कालवीर्यमप्येकांतसुखमादावाऽऽयोज्य मिति । तथाचोक्तं । वर्षासु लवणममृतं, शरदिजलं गोपयश्चहेमंते ॥ शिशिरे चामलक रसो, घृतंवसंते गुडश्चांऽते ॥१॥ तद्यथा। ग्रीष्मे तुल्यगुडां सुसेंधवयुतां मेघावनदंबरे, तुल्यां शर्करया शरद्यमलया गुंग्या तुषारागमे । पिप्पल्या शिशिरे वसंतसमये दौरेण संयोजि तां, पुंसां प्राप्य हरीतकीमिव गदानश्यंतु ते शत्रवः ॥ १ ॥ नाववीर्यप्रतिपादनायाह । (नावोजीवस्स सवीरियस्स विलयंमि लहिणेगविहा ॥ उरस्सिंदिय अनुप्पिएसु ब दुसोबदुवीहियं (जावोजीवस्सेत्यादि ) सवीर्यस्य वीर्यशक्त्युपेतस्य जीवस्य वीर्य विषये अनेकविधा लब्धिस्तामेव पश्चाईन दर्शयति । तद्यथा । उरसि नवमौरस्यं शा रीरबलमित्यर्थः । तथेंडियबसमाध्यात्मिकं बलं बहुशोबदुविधं इष्टव्यमिति । ए तदेव दर्शयितुमाह । ( मणवकालायाणा पाणुसंनवतहायसंनवे । सोत्तादीणं सदा, दिएविसएसुगहणंच ॥ ४ ॥ ( मणवइत्यादि) अांतरेण व्यापारेण गृहीत्वा पुजलात्मनोयोग्यान् मनस्त्वेन परिणमयति नाषायोग्यान् नाषात्वेन परिणमयति काय योग्यान काययोग्यत्वेन अन्नपानयोग्यान् तनावेनेति । तथा मनोवाकायादीनां त नावपरिणतानां यही सामर्थ्य तद्विविधं । संनवे संभाव्येच ।संनवे तावत्तार्थकताम नुत्तरोपपातिकानांच सुराणामतीव पटूनि मनोव्याणि नवंति । तथाहि । तीर्थकताम नुत्तरोपपातिकसुरमनःपर्यायज्ञानिप्रश्नव्याकरणस्य इव्यमनसैव करणात् । अनुत्तरो पपातिकसुराणांच सर्वव्यापारस्यैव मनसा निष्पादनादिति । संजाव्ये तु योहि यम
YU
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org