________________
राय धनपतसिंघ बाहादुरका जैनागमसंग्रह नाग दुसरा.
१०१
स्वपुत्रानुद्दिश्येदमाह । यदि वा सुरासुरनरोरग तिरश्वः समुद्दिश्याह । यथा बुध्यध्वं यूयं धर्मे बोधं कुरुत । किं न बुध्यध्वं एवंविधसामग्र्यां सत्यां कस्माद में बोधोन क्रियतइ त्यर्थः । यतः कृतधर्माणां प्रेत्य परलोके संबोधिधर्मप्राप्तिरूपा पुनर्लना । दुर्नि श्वये । नैवातिक्रांतात्रय उपनमंति पुनदैकिंते । नहि प्रतिक्रांतोयौवनादिकालः पुनरावर्ततइतिभावः । पुनरपि जीवितं संयमजीवितं नो नैव सुलनं । यदि वा जीवितमा त्रुटितं सत्संधातुं न शक्यतइति ॥ ॥ श्रायुषोऽनियतत्वमाह । ( महरेति ) । मह राबानाएव केचिजीवितं त्यजति तथा वृद्ध गर्न स्थायपि मानवाः । उपदेशयोग्य त्वान्मानव ग्रहणं । एतत्पश्यत यूयं यत्सवस्वप्यवस्थासु प्राणी जीवितं त्यजतीति । त याहि त्रिपल्योपमायुष्कस्यापि पर्यात्यनंतरमंतर्मुहूर्तेनैव कस्यचिन्मृत्युरुपतिष्ठतीति । यत्र दृष्टांतमाह । यथा श्येनोवर्तकं तित्तिरिजीवं हरते हंति एवमायुःकये प्राणान् मृ त्रपहरेत् । श्रायुः ये वा त्रुट्यति जीवितं ॥ २ ॥
66
॥ टीका-उक्तं समयाख्यं प्रथममध्ययनं सांप्रतं वैतालीयाख्यं द्वितीयमारच्यते । श्र स्य चाऽयमनिसंबंधः । इहाऽनंतराऽध्ययने स्वसमयगुणाः परसमयदोषाश्च प्रतिपादिता स्तांश्च ज्ञात्वा यथाकर्मविदार्यते तथा बोधोविधेयइत्यनेन संबंधेनाऽयातस्याऽस्याध्ययन स्योपक्रमादीनि चत्वार्यऽनुयोग द्वाराणि जपनीयानि । तत्राऽप्युपक्रमांतर्गतोऽर्थाऽधि कारोधा । अध्ययनार्थाऽधिकार नद्देशार्थाधिकारश्च । तत्राऽध्ययनार्थाधिकारः प्रागेव निर्युक्तिकारेणाऽनाणि । पाक बुझलाचेवेत्यनेन गाथा द्वितीयपादेनेत्युद्देशार्थाधिकारं तु स्वतएव नियुक्तिकारजत्तरत्र वक्ष्यति । नामनिष्पन्नं तु निदेपमधिकृत्य निर्युक्तिरुदाह 'वेयालियम वेया, लगो य वेयाजणं वेयालियं । तिन्निवि चक्कगाई, वेयाले एब पु जीवी " ॥ ३८ ॥ ( वेया लिय मित्यादि ) । तत्र प्राकृतशैल्या वेयालियमिति । हृविदार इत्यस्य धातोर्विपूर्वस्य बांदसत्वात् जावे एवुल्यांतस्य विदारकमिति क्रियावाच कमिदमध्ययनानिधानमिति । सर्वत्र च क्रियायामेतत्रयं सन्निहितं । तद्यथा कर्ता करणं कर्म चेत्यतस्तद्दर्शयति । विदारकोविदारणं विदारणीयं च तेषां त्रयाणामपि ना मस्थापना इव्य नावनेदाच्चतुर्द्धा निक्षेपेण । त्रीणि चतुष्ककानि इष्टव्यानि । अत्र चना मस्थापने मे इव्यविदारकोयोहि इव्यं काष्ठादि विदारयति । नाव विदारकस्तु कर्म यो विदार्यत्वात् नो खागमतोजीवविशेषः साधुरिति ॥ ३८ ॥ करणमधिरुत्याऽह " दवं च परसुमादी दंसणाणतव संयमानावे | दवं च दारुगाही नावे कम्मं वियाल लियं " ॥ ३७ ॥ ( दवंचेत्यादि ) नामस्थापने मे इव्यविदारणं परश्वादि नाव विदा रणं दर्शनज्ञानतपः संयमास्तेषामेव कर्मविदारणे सामर्थ्यमित्युक्तं नवति । विदारणीय
Jain Education International
For Private
Personal Use Only
www.jainelibrary.org