________________
माही विरोध किम नथी? गुरु कहै-सत्य, किंतु मतिज्ञान अनैं चक्षु आदि दर्शण ए बिहुं नो भेद ते जुदापणो अणवांछी नै मतिज्ञान अठावीसविध कहिये । इति पूज्य परम गुरु कहै । १६. आभिनिबोधिक ज्ञानी, तिको क्षेत्र थी सर्व खेत ।
आदेसेणं ते ओघ थी, जाण देखै तेथ ।। १७. अथवा श्रत अभ्यास थो, श्रत भणवै करि सार ।
जाणे देखे सर्व क्षेत्र में, लोकालोक विचार ॥ १८. काल थकी पिण इमज छै, भाव थकी पिण एम ।
भाष्यकार इहां इम कह्यो, ते सुणज्यो धर प्रेम ॥
जान
सत्यमेतत् किन्त्वविवक्षयित्वा मतिज्ञानचक्षुरादिदर्शनयो दं मतिज्ञानमष्टाविंशतिघोच्यते इति पूज्या व्याचक्षत इति ।
(वृ० प० ३५८) १६. खेत्तओ णं आभिणिबोहियनाणी आएसेणं सव्वं खेत्तं
जाणइ-पासइ । १७. 'आदेसेणं' ति ओघतः श्रुतपरिकर्मिततया वा 'सव्वं
खेत्तं' ति लोकालोकरूपं । (वृ० प० ३५८) १८. कालओ णं आभिणिबोहियनाणी आएसेणं सव्वं कालं
जाणइ-पासइ। भावओ णं आभिणिबोहियनाणी आएसेणं सव्वे भावे जाणइ-पासइ।
(श० ८/१८४) १९, २०, आएसोत्ति पगारो ओघादेसेण सव्वदव्वाई। धम्मत्थिकाइयाइं जाणइ न उ सव्वभावेणं ।।
(वृ० प० ३५८)
१६. आदेसेणं ते प्रकार थी, ते ओघादेसेण ।
सामान्य प्रकारे करी, षट द्रव्य जाणे तेण ॥ २०. पिण सर्व पर्याय जाणे नहीं मतिज्ञानी ताय ।
केवलज्ञानी अछै तिके, जाण सर्व पर्याय ।। २१. खेत्र थकी लोकालोक ने, काल थकी त्रिहुं काल ।
भाव थकी पंच भाव नैं, जाण देखै विशाल ॥
२१. खेत्तं लोगालोगं कालं सब्वद्धमहव तिविहंपि । पंचोदइयाईए भावे जन्नेयमेवइयं ।
(वृ० प० ३५८) २२,२३. आएसोत्ति व सुत्तं सुओवलद्धेसु तस्स मइनाणं । पसरइ तब्भावणया विणावि सुत्ताणुसारेणं ।।
(वृ० प० ३५८)
२२. अथवा आदेश ते सूत्र छ, सूत्र विषै जे अर्थ ।
भणवै करिने पदार्थ जे, जाण्ये छते तदर्थ ॥ २३. सूत्र भावना बिना अपि, सूत्र ने अनसार ।
पसरै ज्ञान-मति तेहनों, एम कह्यो भाष्यकार ।। २४. वाचनांतरे न पासइ कह्यो पाठांतरेण ।
नंदी टीका कृत आखियो, एहिज पाठ नी श्रेण ॥
२५. पाठ आदेश प्रकार ते, सामान्य विशेख ।
तेणे करी जाण अछै, तास न्याय इम देख ॥ २६. तिहां द्रव्य जाति सामान्य थी, जाणे सहु द्रव्य ख्यात ।
एह धर्मास्तिकायादि छै, द्रव्य रूप ए जात ।। २७. विशेष थी पिण इह विधे, ए धर्मास्ति कहेस ।
धर्मास्ति नो देश ए, इत्यादिक जाणेस ॥ २८. न पासइ नों न्याय ए, सर्व धमास्तिकायादि ।
वलि शब्दादि पुद्गल सहु, नहिं देखै संवादि ।। २६. योग्य देश अवस्थित प्रत, देखै पिण तेह ।
देखवा जोग पुद्गल तणां, देश प्रतै देखेह ॥ ३०. श्रुत ज्ञान नी केतलो, विषय कही भगवान ?
जिन भाखै संक्षेप थी, च्यार प्रकारे जान ।। ३१. द्रव्य थकी नै क्षेत्र थी, काल थकी कहिवाय ।
भाव थकी कहियै वली, हिवै एहनों न्याय ॥
२४. इदं च सूत्र नन्यामिहैव वाचनान्तरे 'न पासइ' त्ति
पाठान्तरेणाधीतम्, एवं च नन्दिटीकाकृता (नन्दी
वृ० प० १८५) व्याख्यातम् । (वृ० प० ३५८) २५. आदेश:-प्रकारः स च सामान्यतो विशेषतश्च ।
(वृ०प० ३५८) २६. तत्र द्रव्यजातिसामान्यादेशेन सर्वद्रव्याणि धर्मास्ति
कायादीनि जानाति । (वृ० प० ३५८) २७. विशेषतोऽपि यथा धर्मास्तिकायो धर्मास्तिकायस्य देश इत्यादि
(वृ० प० ३५८) २८,२६. न पश्यति सर्वान् धर्मास्तिकायादीन् शब्दादींस्तु
योग्यदेशावस्थितान् पश्यत्यपीति । (वृ० प० ३५८)
३०. सुयनाणस्स णं भंते ! केवतिए विसए पण्णत्ते ?
गोयमा ! से समासओ चउविहे पण्णत्ते, तं जहा-- ३१. दब्बओ, खेतओ, कालओ, भावओ।
श०८, उ० २, ढा० १३८ ३६१
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org