________________
२६. उत्तरार्द्ध उत्कृष्ट थी, दिन हुवै मुहूर्त अठार । ___जद मेरू थी पूर्व पश्चिम, रात्री मुहूर्त बार ?
२६. जया णं उत्तरड्ढे उक्कोसए अट्ठारसमुहुत्ते दिवसे
भवइ तया णं जंबुद्दीवे मंदरस्स पव्वयस्स पुरथिमपच्चत्थिमे णं जहणिया दुवालसमुहुत्ता राई
भवइ ? २७. हंता गोयमा ! जया णं जंबुद्दीवे दीवे दाहिणड्ढे
उक्कोसए अट्ठारसमुहुत्ते दिवसे जाव दुवालसमुहुत्ता राई भवइ।
(श० ५२६)
२७. "जिन कहै हंता गोयमा ! तेहन छै इम न्याय ।
सर्वाभ्यंतर मंडले, उत्कृष्ट दिन कहिवाय ॥ २८. दिवस अठारे मुहूर्त न, दक्षिणार्द्ध कहिवाय ।
उत्तरार्द्ध पिण एतलं, बे सूरज इण न्याय ।। २६. निशि बारै मुहरत तणी, पूर्व महाविदेह माय ।
पश्चिम विदेह पिण एतली, बे चंदा इण न्याय ॥" (ज० स०) ३०. दक्षिणार्द्ध उत्तरार्द्ध में, उत्कृष्ट दिन जद होय ।
तिण काले जंबूद्वीप नां, भाग कीजै दस जोय ॥ ३१. ते दस भागां माहिला, तीन भाग इज जाण ।
ताप-क्षेत्र इक रवि तणो, पंडित लीजो पिछाण ।। ३२. इम बीजा सूरज तणो, जंबूद्वीप ना तेथ ।
दस भाग कीज त्यां मांहिला, तीन भाग ताप-खेत ।। ३३. बार-बारै-मुहूरत तणी, निशि पूरव पश्चिमेत ।
ते दस भागां मांहिला, बेबे भाग निशि खेत ।। ३४. दोय दिवस अरु रात्रि ना, साठ मुहूर्त इम हुंत ।
ते साठ मुहर्ते रवि, मंडल प्रति पूरंत ॥ ३५. दस भाग कीजै साठ मुहूर्त नां, तीन भागरूप माग।
ए उत्कृष्टा दिवस नां, षट् महत इक भाग ।। ३६. रात्रि बारै मुहूर्त नी तदा, दोय भाग रूप देख।
दस भाग कीजे साठ मुहूर्त नां, ते मांहिला सुविशेख ॥
३०,३१. यदाऽपि दक्षिणोत्तरयोः सर्वोत्कृष्टो दिवसो
भवति तदाऽपि जम्बूद्वीपस्य दशभागत्रयप्रमाणमेव तापक्षेत्रं तयोः प्रत्येकं स्यात् ।
(वृ० प० २०८) ३२,३३. दशभागद्वयमानं च पूर्वपश्चिमयोः प्रत्येक रात्रि-क्षेत्रं स्यात् ।
(वृ० प० २०८)
३४. षष्ट्या मुहूर्तः किल सुर्यो मण्डलं पूरयति ।
(वृ० प० २०८) ३५,३६. उत्कृष्टदिनं चाष्टादशभिर्मुहूर्तरुक्तं, अष्टा
दश च षष्टेर्दशभागत्रितयरूपा भवन्ति, तथा यदाऽष्टादशमुहूर्तो दिवसो भवति तदा रात्रि - दशमुहर्ता भवति, द्वादश च षष्टेर्दशभागद्वयरूपा भवन्तीति।
(वृ०प०२०८) ३७. सर्वलघौ च दिवसे तापक्षेत्रमनन्तरोक्तरात्रिक्षेत्रतुल्यं रात्रिक्षेत्रं त्वनन्तरोक्ततापक्षेत्रतुल्यमिति ।
(वृ०प० २०९) ३८. (जम्बूद्वीप प्रज्ञप्ति वक्खार ७ सम्पूर्ण)
३७ तथा लघु दिन नै विषे, दोय भाग ताप खेत ।
तीन भाग रात्रि-खेत्र छै, इक रवि आश्री एथ ॥
३८ एहनों बहु विस्तार छै, जंबूद्वीपपन्नती माय ।
पिण प्रस्ताव थकी इहां, संक्षेपे कह्य ताय॥ ३६. हे भदंत! जिण काल में, जंबूद्वीप मझार । __ मेरू थी पूर्व पश्चिमे, दिन हुवै मुहूर्त अठार ॥
४०. तिण काले जंबूद्वीप में, उत्तर दक्षिण मांय ।
जघन्य निशा बारै मुहर्त नी ? जिन कहै हंता थाय ।। ४१. मास आषाढ ह भरत में, महाविदेह पिण तेह।
मास आषाढ सुजाणवू, कह युं धर्मसी एह ।। १. देखें प० सं०२
३६. जया णं भंते ! जंबुद्दीवे दीवे मंदरस्स पव्वयस्स
पुरत्थिमे उक्कोसए अट्ठारसमुहुत्ते दिवसे भवइ, तया णं पच्चत्थिमे वि उक्कोसेणं अट्ठारसमुहुत्ते दिवसे भवइ। जया णं पच्चत्थिमे णं उक्कोसए अट्ठारसमुहुत्ते दिवसे भवइ तया णं जंबुद्दीवे दीवे उत्तरदाहिणे णं जहणिया दुवालसमुहुत्ता राई भवइ? हंता गोयमा ! जाव भवइ ।
(श०१७)
श० ५, उ० १, ढाल ७४
।
Jain Education Intemational
Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org