________________
पंचमं ठाणं : पढमो उद्देसो
मूल
संस्कृत छाया
हिन्दी अनुवाद
महन्वय-अणुव्वय-पदं महावत-अणुव्रत-पदम् १. पंच महन्वया पण्णत्ता, तं जहा- पञ्च महाव्रतानि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा- सव्वाओ पाणातिवायाओ वेरमणं, सर्वस्माद् प्राणातिपाताद् विरमणं, सब्वाओ मसावायाओ बेरमणं, सर्वस्माद मघावादाद विरमणं, सव्वाओ अदिण्णादाणाओवेरमणं, सर्वस्माद् अदत्तादानाद् विरमणं, सव्वाओ मेहणाओ वेरमणं, सर्वस्माद् मैथुनाद् विरमणं,
सव्वाओ परिग्गहाओ वेरमणं। सर्वस्माद् परिग्रहाद् विरमणम् । २. पंचाणुव्वया पण्णता, तं जहा- पञ्चाणुव्रतानि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा
थूलाओ पाणाइवायाओ वेरमणं, स्थूलाद् प्राणातिपाताद् विरभणं, थलाओ भुसावयाओ वेरमणं, स्थूलाद् मृपावादाद् विरमणं, थूलाओ अदिण्णादाणाओ वेरमणं, स्थूलाद् अदत्तादानाद् विरमणं, सदारसंतोसे, इच्छापरिमाणे। स्वदारसंतोषः, इच्छापरिमाणम् ।
महात्रत-अणुवत-पद १. महावत' पांच हैं--
१. सर्व प्राणातिपात से विरमण२.कर्व मृपावाद से विरमण, ३. मर्द अदत्तादान से विरमण, ४. सर्व मैथन से विरमण, ५. सर्व परिग्रह से विरमण। २. अणुव्रत पांच हैं१. स्थूल प्राणातिपात से विरमण, २. ग्धूल मृषावाद से विरमण, ३. स्थूल अदत्तादान से विरमण, ४. स्वदारसन्तोष, ५. इञ्छापरिमाण ।
इंदिय-विसय-पदं
इन्द्रिय-विषय-पदम् ३. पंच वण्णा पण्णता, तं जहा- पञ्च वर्णा: प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-- किण्हा, णीला, लोहिता, हालिद्दा, कृष्णाः, नीलाः, लोहिताः, हारिद्राः, सुक्किल्ला।
शुक्लाः । ४. पंच रसा पण्णत्ता, तं जहा- पञ्च रसा: प्रज्ञप्ताः, तद्यथातित्ता, कडुया, कसाया, अंबिला तिक्ताः, कटुकाः, कषायाः, अम्लाः, मधुरा।
मधुराः । ५. पंच कामगुणा पण्णत्ता, तं जहा- पञ्च कामगुणाः प्रज्ञप्ता:, तद्यथा-
सद्दा, रूवा, गंधा, रसा, फासा। शब्दाः, रूपाणि, गन्धाः, रसाः, स्पाः ।।
इन्द्रिय-विषय-पद ३. वर्ण पांच हैं
१. कृष्ण, २. नील, ३. रक्त, ४. पीत,
५. शुक्ल। ४. रस पांच हैं
१. तीता, २. कडुआ, ३. कपैला,
४. खट्टा, ५. मीठा। ५. कामगुण' पांच हैं--
१. शब्द, २. रूप, ३. गंध, ४. रस,
५. स्पर्श। ६. जीव पांच स्थानों से लिप्त होते हैं...
१. शब्द से, २. रूप से, ३. गंध से, ४. रस से, ५. स्पर्श से।
६. पंचहि ठाणेहि जीवा सज्जंति, तं पञ्चसु स्थानेषु जीवाः सज्यन्ते, जहा
तद्यथासद्देहि, 'रूवेहि, गंह, रसेहि, शब्देषु, रूपेषु, गन्धेषु, रसेषु, स्पर्शेषु। फासेहि।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org