________________
ठाणं (स्थान)
अंतिए हव्वमागच्छेज्जा । तणं से दरिद्दे तस्स भट्टिस्स सव्वस्समविदलयमाणे तेणावि तस्स दुप्पडियारं भवति । अहेणं से तं भट्ट केवलिपण्णत्ते धम्मे आघवइत्ता पण्णवइत्ता परुवइता ठावइता भवति, तेणामेव तस्स भट्टिस सुप्प डियारं भवति [ समणाउसो !? ] • ३. केति तहारूवस्स समणस्स वा माहणस्स वा अंतिए एगमवि आरियं धम्मियं सुवयणं सोच्चा सिम्म कालमासे कालं किच्चा अण्णयरेसु देवलोएसु देवत्ताए उववण्णे ।
तए णं से देवे तं धम्मायरियं भिक्खाओ वा साओ सुभिक्खं देसं साहरेज्जा, कंताराओ वा णिक्कंतारं करेज्जा, दोहका लिएणं वा रोगातं अभिभूतं समाणं विमोएज्जा, तेणावि तस्स धम्मायरियस दुप्पडियारं भवति । अहे णं से तं धम्मायरियं केवलि - पण्णत्ताओ धम्माओ भट्ट समाणं भुज्जोवि केवलिपण्णत्ते धम्मे
आघवइत्ता
●पण्णवइत्ता परबत्ता ठावइता भवति, तेणामेव तस्स धम्मायरियस्स सुप्पडियारं भवति
[समणाउसो ! ? ] |
संसार-वीईवयण-पदं
८८. तिहि ठाणेहिं संपण्णे अणगारे अणादीयं अणवदग्गं दीहमद्धं
Jain Education International
१७२
आगच्छेत् ।
ततः सः दरिद्रः तस्मै भर्त्रे सर्वस्वमपि ददत् तेनापि तस्य दुष्प्रतिकारं भवति ।
अथ स तं भर्त्तारं केवलिप्रज्ञप्ते धर्मे आख्याय प्रज्ञाप्य प्ररूप्य स्थापयिता भवति, तेनैव तस्य भर्तुः सुप्रतिकारं भवति [ आयुष्मान् ! श्रमण ! ? ]
३. कश्चित् तथारूपस्य श्रमणस्य वा माहनस्य वा अन्तिके एकमपि आर्य धार्मिकं सुवचनं श्रुत्वा निशम्य कालमासे कालं कृत्वा अन्यतरेषु देवलोकेषु देवतया उपपन्नः ।
ततः स देवः तं धर्माचार्य दुर्भिक्षात् वा देशात् सुभिक्षं देशं संहरेत्, कान्तारात् वा निष्कान्तारं कुर्यात्, दीर्घकालिकेन वा रोगातङ्कन अभिभूतं सन्तं विमोचयेत् तेनापि तस्य धर्माचार्यस्य दुष्प्रतिकारं भवति ।
अथ स तं धर्माचार्य केवलिप्रज्ञप्तात् धर्मात् भ्रष्टं सन्तं भूयोपि केवलप्रज्ञप्ते धर्मे आख्याय प्रज्ञाप्य प्ररूप्य स्थापयिता भवति, तेनैव तस्य धर्माचार्यस्य सुप्रतिकारं भवति [ आयुष्मन् ! श्रमण ! ? ] ।
संसार-व्यतिव्रजन-पदम्
त्रिभिः स्थानैः सम्पन्नः अनगारः अनादिकं अनवदग्रं दीर्घाध्वानं
For Private & Personal Use Only
स्थान ३ : सूत्र ८८
अपने स्वामी को सब कुछ अर्पण करके भी उसके उपकारों से ऊर्ऋण नहीं हो
सकता ।
वह उससे तभी ऊर्ऋऋण हो सकता है जबकि उसे समझा-बुझाकर, प्रबुद्ध कर, विस्तार से बताकर केवलीप्रज्ञप्त धर्म में स्थापित करता है।
३. कोई व्यक्ति तथारूप श्रमण-माहन के पास एक भी आर्य तथा धार्मिक वचन सुनकर, अवधारण कर, मृत्युकाल में मरकर, किसी देवलोक में देवरूप में उत्पन्न होता है। किसी समय वह धर्माचार्य को अकाल-ग्रस्त देश से सुभिक्ष देश में संहृत कर देता है, जंगल से बस्ती में ले आता है। या लम्बी बीमारी तथा आतंक [ सद्योघाती रोग ] से अभिभूत बने हुए को विमुक्त कर देता है, तो भी वह धर्माचार्य के उपकार से ऊर्ऋऋण नहीं हो सकता ।
वह उससे तभी ऊर्ऋण सकता है जबकि कदाचित् उसके केवलीप्रज्ञप्त धर्म से भ्रष्ट हो जाने पर उसे समझाबुझाकर, प्रबुद्ध कर, विस्तार से बताकर पुनः केवलीप्रज्ञप्त धर्म में स्थापित कर देता है।
संसार - व्यतिव्रजन पद
८. तीन स्थानों से सम्पन्न अनगार अनादि अनंत अतिविस्तीर्ण चातुर्गतिक संसार
www.jainelibrary.org