Page Text
________________
परिशिष्ट-५ : श. ११ : उ. ११ : सू. १५१-१५८
५६६
भगवती वृत्ति
द्रव्यम् ‘उक्करं ति उन्मुक्तकरां, करस्तु गवादीन् प्रति प्रतिवर्ष ११/१५४. 'जहा दढपइन्ने ति यथौपपातिके दृढप्रतिज्ञोऽधीतराजदेयं द्रव्यं, 'उक्किटुं' ति उत्कृष्टां-प्रधानां कर्षणनिषेधाज्ञा स्तथाऽयं वक्तव्यः, तच्चैवं-मज्जणधाईए मंडणधाईए 'अदिज्जं त्ति विक्रयनिषेधेनाविद्यमानदातव्यां 'अमिज्जं' ति कीलावणधाईए अंकधाईए' इत्यादि, 'निवायनिव्वाघायसी' विक्रयप्रतिषेधादेवाविद्यमानमातव्यां अविद्यमानमायां वा त्यादि च वाक्यमिहैवं सम्बन्धनीयं 'गिरिकंदरमल्लीणेव्व 'अभडप्पवेसं ति अविद्यमानो भटानां राजाज्ञादायिनां पुरुषाणां चंपगपायवे निवायनिव्वाघायंसि सुहसुहेण परिवड्डइ' ति। प्रवेशः कुटुम्बिगेहेसु यस्यां सा तथा तां। 'अदंडकोदंडिम' ति ११/१५५. 'परंगामणंति' भूमौ सर्पणं 'पयचंकामणं' ति पादाभ्यां दण्डलभ्यं द्रव्यं दण्ड एव कुदण्डेन निर्वृत्तं द्रव्यं कुदण्डिम सञ्चारणं 'जेमामणं' ति भोजनकारणं 'पिंडवद्धणं' ति तन्नास्ति यस्यां साउदण्डकुदण्डिमा तां, तत्र दण्ड:- कवलवृद्धिकारणं ‘पज्जपावणं ति प्रजल्पनकारणं। 'कण्णअपराधानुसारेण राजग्राह्यं द्रव्यं कुदण्डस्तु-कारणिकानां वेहणं' ति प्रतीतं 'संवच्छरपडिलेहणं' ति वर्षग्रन्थिकरणं प्रज्ञापराधान्महत्यप्यपराधिनोऽपराधे अल्पं राजग्राह्य द्रव्यमिति 'चोलोयणं' चूडाधरणम उवणयणं' ति कलाग्राहणं। 'अधरिम' ति अविद्यमानधारणीयद्रव्याम ऋणमुत्कलनात् 'गब्भाहाणजम्मणमाइयाई कोउयाई करेंति' ति गर्भाधानादिषु 'गणियावरनाडइज्जकलियं गणिकावरैः-वेश्याप्रधानैर्नाट- यानि कौतुकानि-रक्षाविधानादीनि तानि गर्भाधानाकीयैः-नाटकसम्बन्धिभिः पात्रैः कलिता या सा तथा ताम्। दीन्येवोच्यन्त इति गर्भाधानजन्मादिकानि कौतुकानीत्येवं 'अणेगतालाचराणुचरियं नानाविधप्रेक्षाचारिसेवितामित्यर्थः समानाधिकरणतया निर्देशः कृतः। 'अणुद्धझ्यमुइंग' ति अनुभृता-वादनार्थं वादकैरविमुक्ता मृदङ्गा ११/१५६. 'एवं जहा दढपइन्नो' इत्यनेन यत्सूचितं तदेवं दृश्ययस्यां सा तथा ताम्। 'अमिलायमल्लदाम' अम्लानपुष्पमालां 'सोहणंसि तिहिकरणनक्खत्तमुहत्तंसि पहायं कयबलिकम्म ‘पमुइयपक्कीलियं' ति प्रमुदितजनयोगात्प्रमुदिता प्रक्रीडित- कयकोउयमंगलपायच्छिनं सव्वालंकारविभूसियं महया इति जनयोगात्प्रक्रीडिता। ततः कर्मधारयोऽतस्तां 'सपुरजण- सक्कारसमुदएणं कलायरियस उवणयंती' त्यादीति। जाणवयं सह पुरजनेन जानपदेन च-जनपदसम्बन्धिजनेन या ११.१५७. 'अब्भुग्णयमूसियपहसिते इव' अभ्युद्तोच्छितानवर्त्तते सा तथा तां। वाचनान्तरे 'विजयवेजइयं' ति दृश्यते तत्र अत्युच्चान् इह चैवं व्याख्यानं द्वितीयाबहृवचनलोपदर्शनात, चातिशयेन विजयो विजयविजयः स प्रयोजनं यस्याः सा 'पहसिते इव' ति प्रहसितानिव-श्वेतप्रभापटलप्रबलतया हसत विजयवैजयिकी तां। 'ठिइवडियं ति स्थिती-कुलस्य लोकस्य इवेत्यर्थः 'वन्नओ जहा रायप्पसेणइज्जे' इत्यनेन यत्सूचितं वा मर्यादायां पतिता-गता या पुत्रजन्ममहप्रक्रिया सा तदिदं-'मणिकणगरयणभत्तिचित्तवाउन्द्रयविजयवेजयंतीपडा. स्थितिपतिताऽतस्तां।
गाछत्ताइच्छत्तकलिए तुंगे गगणतनमभिलंधमाणसिहरे' इत्यादि, ११.१५२. 'दसाहियाए' ति दशाहिकायां-दशदिवसप्रमाणायां। एतच्च प्रतीतार्थमेव, नवरं 'मणिकनकररत्नानां भक्तिभिः
'जाए य' त्ति यागान-पूजाविशेषान् 'दाए य' ति दायांश्च विच्छित्तिभिश्चित्रा ये ते तथा, वातोद्भता या विजयसूचिका दानानि 'भाए यत्ति भागांश्च-विवक्षितद्रव्यांशान्।।
वैजयन्त्यभिधानाः पताकाश्छनातिच्छत्राणि च तैः कलिता ये ते ११/१५३. 'चंदसूरदंसणियं' ति चन्द्रसूर्यदर्शनाभिधानमुत्सवं तथा ततः कर्मधारयस्तस्तान् 'अणेगखंभसयसंनिविट्ठ' ति
'जागरियं ति रात्रिजागरणरूपमुत्सवविशेषं। 'निव्वत्ते अनेकेषु स्तम्भशतेषु संनिविष्टं यदनेकानि वा स्तम्भशतानि असुइजायकम्मकरणे' त्ति निवृत्ते' अतिक्रान्ते अशुचीनां संनिविष्टानि यत्र तत्तथा 'वन्नओ जहा रायप्पसेणइज्जे जातकर्मणां करणमशुचिजातकर्मकरणं तत्र। संपत्ते पेच्छाघरमंडवंसि' त्ति यथा राजप्रश्नकृते प्रेक्षागृहमण्डपविषयो बारसाहदिवसे त्ति संप्राप्ते द्वादशाख्यदिवसे, अथवा वर्णक उक्तस्तथाऽस्य वाच्य इत्यर्थः, स च 'लीलट्टियद्वादशानामां समाहारो द्वादशाहं तस्य दिवसो द्वादशाहदिवसो सालिभंजियाग' मित्यादिरिति। येन स पूर्यते तत्र, 'कुलाणुरुवं' ति कुलोचितं, कस्मादेवम् ? ११/१५८. पमक्खणगण्हाणगीयवाइयपसाहणटुंगतिलगकंकणइत्याह-'कुलसरिसं' ति कुलसदृशं, तत्कुलस्य बलवत्पुरुष- अविहववहुउवणीयं' ति प्रम्रक्षणकं-अभ्यञ्जनं स्नानगीतकुलत्वान्महाबल इति नाम्नश्च बलवदर्थाभिधायकत्वात् वादितानि प्रतीतानि प्रसाधनं-मण्डनं अष्टस्वेङ्गेषु तिलका:तत्कुलस्य महाबल इति नाम्नश्च सादृश्यमिति 'कुलसंता- पुण्ड्राणि अष्टाङ्गतिलकाः कङ्कणं च-रक्तदवरकरूपं एतानि णतंतुवद्धणकर ति कुलरूपो यः सन्तानः स एव तन्तुर्दीर्घ- अविधववधूभिः-जीवत्पतिकनारीभिरुपनीतानि यस्य स तथा त्वात्तबर्द्धनकरं। माङ्गल्यत्वाद् यत्र तत्तथा 'अयमेयारूवं' ति तं। ‘मंगलसुजंपिएहि य' त्ति मङ्गलानि-दध्यक्षतादीनि इदमेतद्रूपं 'गोणं' ति गौणं तच्चामुख्यमप्युच्यत इत्यत आह- गीतगानविशेषा वा तासु जल्पितानि च-आशीर्वचनानीति 'गुणनिष्फन्नं ति, 'जम्हा णं अम्हं' इत्यादि अस्माकमयं दारकः द्वन्द्वस्तैः करणभूतैः 'पाणिगिण्हाविंसु' ति सम्बन्धः, किंभूतं प्रभावतीदेव्यात्मजो यस्माद्वलस्य राज्ञः पुत्रस्तस्मात्पितु मानु- तम्? इत्याह-'वरकोउयमङ्गलोवयारकयसंतिकम्म' वराणि सारिनामास्य दारकस्यास्तु महाबल इति।
यानि कौतुकानि-भूतिरक्षादीनि मङ्गलानि च-सिद्धार्थकादीनि
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003595 |
| Book Title | Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 03 Bhagvai Terapanth |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Tulsi Acharya, Mahapragna Acharya |
| Publisher | Jain Vishva Bharati |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 600 |
| Language | Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_bhagwati |
| File Size | 15 MB |