________________
भगवई
खलु देवाणु-प्पिया! पभावती देवी अज्ज तंसि तारिसगंसि वासघरंसि जाव सीहं सुविणे पासित्ता णं पडिबुद्धा, तणं देवाप्पिया! एयस्स ओरालस्स जाव महासुविणस्स के मन्ने कल्लाणे फलवित्तिविसेसे भविस्सइ ?
१४२. तए णं ते सुविणलक्खण- पाढगा बलस्स रण्णो अंतियं एय- म सोच्चा निसम्म हट्ठा तं सुविणं ओगिण्हंति, ओगिण्हित्ता ईह अणुप्पविसंति, अणुविसित्ता सुविणस्स अत्थोग्गहणं करेत्ता
खलु
अण्णमण्णेणं सद्धिं संचालेंति, संचालेत्ता तस्स सुविणस्स लट्ठा गहियट्ठा पुच्छियट्टा विणिच्छियट्ठा अभि-गट्ठा बलस्स रण्णो पुरओ सुविणसत्थाई उच्चारेमाणा उच्चारेमाणा एवं वयासी एवं देवाणुप्पिया ! अम्हं सुविणसत्यंसि बायालीसं सुविणा, तीसं महासुविणा-बावत्तरं सव्वसुविणा दिट्ठा । तत्थ णं देवाणुप्पिया! तित्थगरमायरो वा चक्कवट्टि - मायरो वा तित्थगरंसि वा चक्क वट्टिसि वा गब्भं वक्कममाणसि एएसिं तीसाए महासुविणाणं इमे चोइस महासुविणे पासित्ताणं पडिबुज्झंति, तं जहागय उसह सीह अभिसेय दाम ससि दिणयरं झयं कुंभं । पउमसर सागर विमाणभवण रयणुच्चय सिहिं च ॥ १ ॥ वासुदेवमायरो वासुदेवंसि गब्भं वक्कममाणसि एएसिं चोद्दसहं महासुविणाणं अण्णयरे सत्त महासुविणे पासित्ता णं पडिबुझति । बलदेवमायरो बलदेवसि गब्भं वक्कममासि एएसिं चोहसहं महाविणणं अण्णयरे चत्तारि महासुविणे पासित्ता णं पडि - बुज्झति । मंडलियमायरो मंडलि-यंसि गब्र्भ वक्कममाणंसि एएसि णं चोइसन्हं
Jain Education International
तस्स
करेंति,
४२७
खलु देवानुप्रियाः ! प्रभावती देवी अद्य तस्मिन् वासगृहे यावत् सिंहं स्वप्ने दृष्ट्वा प्रतिबुद्धा, तत् देवानुप्रियाः ! एतस्य 'ओरालस्स' यावत् महास्वप्नस्य कः मन्ये कल्याणं फलवृत्ति-विशेषः भविष्यति ?
ततः ते स्वप्नलक्षणपाठकाः बलस्य राज्ञः अन्तिकम् एनमर्थं श्रुत्वा निशम्य हृष्टतुष्टाः तं स्वप्नम् अवगृह्णन्ति, अवगृह्य ईहाम् अनुप्रविशन्ति, अनुप्रविश्य तस्य स्वप्नस्य अर्थावग्रहणं कुर्वन्ति, कृत्वा अन्योऽन्येन सार्धं संचालयन्ति, संचाल्य तस्य स्वप्नस्य लब्धार्थाः गृहीतार्थाः पृष्टार्थाः विनिश्चितार्थाः अभिगतार्थाः बलस्य राज्ञः पुरतः स्वप्नशास्त्राणि उच्चारयन्तः, उच्चारयन्तः एवमवादिषुः - एवं खलु देवानुप्रियाः ! अस्माकं स्वप्न शास्त्रे द्वाचत्वारिंशत् स्वप्नाः, त्रिंशत् महास्वप्नाः, द्विसप्ततिः सर्वस्वप्नाः दृष्टाः । तत्र देवानुप्रियाः ! तीर्थंकरमातारः वा चक्रवर्तिमातारः वा तीर्थंकरे वा चक्रवर्ती गर्भं वा अवक्रामति एतेषां त्रिंशत् महास्वप्नानां इमान् चतुर्दश महास्वप्नान् दृष्ट्वा प्रतिबुध्यन्ते, तद् यथा
गजं वृषभं सिंहं अभिषेकं दाम शशिनं दिनकरं ध्वजां कुम्भम् । पद्मसरः सागरं विमानभवनं रत्नोच्चयं शिखिनं ॥ १ ॥ वासुदेवमातरः वासुदेवे गर्भम् अवक्रामति एतेषां चतुर्दशानां महास्वप्नानाम् अन्यतरान् सप्त महास्वप्नान् दृष्ट्वा प्रतिबुध्यन्ते । बलदेवमातरः बलदेवे गर्भम् अवक्रामति एतेषां चतुर्दशानां महास्वप्नानाम् अन्यतरान् चतुरः महास्वप्नान् दृष्ट्वा प्रतिबुध्यन्ते । माण्डलिकमातरः माण्डलिके गर्भम अवक्रामति एतेषां चतुर्दशानां महास्वप्नानाम् अन्यतरम् एकं महास्वप्नं दृष्ट्वा प्रतिबुध्यन्ते । अयं च देवानुप्रियाः !
For Private & Personal Use Only
श. ११ : उ. ११ : सू. १४१,१४२ लक्षणपाठकों से इस प्रकार कहादेवानुप्रियो ! प्रभावती देवी आज उस विशिष्ट वासघर में यावत सिंह का स्वप्न देखकर जागृत हो गई। देवानुप्रियो ! इस
उदार यावत् महास्वान का क्या कल्याणकारी विशिष्ट फल होगा ?
१४२. वे स्वप्नलक्षणपाठक राजा बल के पास इस अर्थ को सुनकर, अवधारण कर हृष्टतुष्ट हो गए, उस स्वप्न का अवग्रहण किया । अवग्रहण कर ईहा में अनुप्रवेश किया। अनुप्रवेश कर उस स्वप्न के अर्थ का अवग्रहण किया। अवग्रहण कर एक दूसरे के साथ संचालना की। संचालना कर स्वप्न के अर्थ को स्वयं जाना, अर्थ का ग्रहण किया, उस विषय में प्रश्न किया, विनिश्चय किया, अर्थ को हृदयंगम किया। राजा बल के सामने स्वप्नशास्त्रों का पुनः पुनः उच्चारण करते हुए इस प्रकार कहा- देवानुप्रिय ! हमारे स्वप्न शास्त्रों में बयालीस स्वप्न और तीस महास्वप्न हैं- सर्व बहत्तर स्वप्न दृष्ट हैं। देवानुप्रिय ! तीर्थंकर अथवा चक्रवती की माता तीर्थंकर अथवा चक्रवर्ती के गर्भावक्रांति के समय इन तीस महास्वप्नों में से ये चौदह महास्वप्न देखकर जागृत होती हैं, जैसे
हाथी, वृषभ, सिंह, अभिषेक, माला, चंद्रमा, दिनकर, ध्वज, कलश, पद्मसरोवर, सागर, विमान भवन, रत्नराशि, अग्नि ।
वासुदेव की माता वासुदेव के गर्भावक्रांति के समय इन चौदह महा स्वप्नों में से कोई सात महास्वप्न देखकर जागृत होती है। बलदेव की माता बलदेव के गर्भावक्रांति के समय इन चौदह महास्वप्नों में से कोई चार महास्वप्न देखकर जागृत होती है। मांडलिक राजा की माता मांडलिक के गर्भावक्रांति के समय इन चौदह महास्वप्नों में से कोई एक महास्वप्न देखकर जागृत होती है।
www.jainelibrary.org