________________
मूल
सिवरायरिसि-पदं
५७. तेणं कालेणं तेणं समएणं हत्थिणापुरे नाम नगरे होत्था - वण्णओ । तस्स णं हथिणापुरस्स नगरस्स बहिया उत्तरपुरत्थिमे दिसीभागे, एत्थ णं सहसंबवणे नामं उज्जाणे होत्था - सव्वोउय- पुप्फ- फलसमिद्धे रम्मे णंदणवण-सन्निभप्पगासे सुहसीतलच्छाए मणोरमे सादुप्फले अकटए, पासादीए दरिसणिज्जे अभिख्ये पडिरूवे ॥
५८. तत्थ णं हत्थिणापुरे नगरे सिवे नाम राया होत्था - महयाहिमवंत महंत मलय मंदर - महिंदसारे- वण्णओ। तस्स णं सिवस्स रण्णो धारिणी नामं देवी होत्था - सुकुमाल - पाणिपायावण्णओ । तस्स णं सिवस्स रण्णो धारिणीए अत्तए सिवभद्दे नामं कुमारे होत्था - सुकुमालपाणिपाए, जहा सूरियकंते जाव रज्जं च रटुं च बलं च वाहणं च कोसं च कोट्टारं च पुरं च अंतेउरं च सयमेव पच्चुवेक्खमाणे- पच्चुवेक्ख माणे विहरइ ॥
५९. तए णं तस्स सिवस्स रण्णा अण्णया कयाइ पुव्वरत्तावरत्त कालसमयंसि रज्जधुरं चिंतेमाणस्स अयमेयारूवे अज्झत्थिए चिंतिए पत्थिए मणोगए संकप्पे समुप्प-ज्जित्था - अत्थिता मे पुरा पोराणाणं सुचिण्णाणं सुपरक्कंताणं सुभाणं कल्लाणाणं कडाणं
Jain Education International
नवमो उद्देसो : नौवां उद्देशक
संस्कृत छाया
शिवराजर्षि-पदम्
तस्मिन् काले तस्मिन् समये हस्तिनापुरः नामनगरमासीत्-वर्णकः । तस्य हस्तिनापुरस्य नगरस्य बहिस्ताद् उत्तरपौरस्त्ये दिग्भागे, अत्र सहस्राम्रवनं नाम उद्यानमासीत्, सर्वर्तुक-पुष्प फल- समृद्धं रम्यं नन्दनवनसन्निभप्रकाशं सुखशीतलच्छायं मनोरमं स्वादुफलम् अकण्टकं प्रासादीयं दर्शनीयम् अभिरूपं प्रतिरूपम् ।
तत्र हस्तिनापुरे नगरे शिवः नाम नृपः आसीत् महहिमवत्- महत्- मलय- मन्दरमहेन्द्रसारः -- वर्णकः । तस्य शिवस्य राज्ञः धारिणी नाम देवी आसीत् सुकुमाल - पाणिपादा- वर्णकः । तस्य शिवस्य राज्ञः पुत्रः धारिण्याः आत्मजः शिवभद्रः नाम कुमारः आसीत् सुकुमारपाणिपादः, यथा सूर्यकान्तः यावत् राज्यं च राष्ट्रं च बलं च वाहनं च कोषं च कोष्ठागारं च पुरं च अन्तःपुरं च स्वयमेव प्रत्युपेक्षमाणःप्रत्युपेक्षमाणः विहरति ।
ततः तस्य शिवस्य राज्ञः अन्यदा कदाचित् पूर्वरात्रापरात्रकालसमये राज्यधुरां चिन्तयतः अयमेतद्रूपः आध्यात्मिकः चिन्तितः प्रार्थितः मनोगतः संकल्पः समुदपादि - अस्ति तावत् मे पुरा पुराणानां सुचीर्णानां सुपराक्रान्तानां शुभानां कल्याणानां कृतानां कर्मणां कल्याणफल
For Private & Personal Use Only
हिन्दी अनुवाद
शिवराजर्षि पद
५७. उस काल उस समय में हस्तिनापुर नाम का नगर था-वर्णक । उस हस्तिनापुर नगर के बाहर उत्तर पूर्व दिशि भाग में सहस्राम्रवन नाम का उद्यान था - सर्व ऋतु में पुष्प, फल से समृद्ध रम्य, नन्दनवन के समान प्रकाशक, सुखद शीतल छाया वाला, मनोरम, स्वादिष्ट फल युक्त, कंटकरहित, द्रष्टा के चित्त को प्रसन्न करने वाला, दर्शनीय, कमनीय और रमणीय ।
५८. उस हस्तिनापुर नगर में शिव नाम का राजा था वह महान हिमालय, महान मलय, मेरु और महेन्द्र की भांति - वर्णक । उस शिवराजा के धारिणी नाम की देवी थी - सुकुमाल हाथ पैर वाली वर्णक । उस शिवराजा का पुत्र और धारिणी का आत्मज शिवभद्र नाम का कुमार थासुकुमार हाथ पैर वाला, सूर्यकांत (रायपसेणइयं ६७३-६७४) की भांति वक्तव्यता यावत् राज्य, राष्ट्र, बल वाहन, कोश, कोष्ठागार, पुर और अंतःपुर की स्वयं प्रत्युप्रेक्षणा ( निरीक्षण) करता हुआ, प्रत्युप्रेक्षणा करता हुआ विहरण कर
रहा था।
५९. उस शिव राजा के एक बार किसी मध्यरात्रि में राज्यधुरा का चिन्तन करते हुए इस प्रकार का आध्यात्मिक स्मृत्यात्मक अभिलाषात्मक मनोगत संकल्प उत्पन्न हुआ - इस समय मेरे पूर्वकृत, पुरातन, सुआचरित, सुपराक्रांत, शुभ और क्रांत, शुभ कल्याणकारी
www.jainelibrary.org