________________
प्रथम प्रतिपत्ति: स्थलचरों का वर्णन]
[८३
महोरगा जहा पण्णवणाए। से तं महोरगा।
जे यावण्णे तहप्पगारा ते समासओ दुविहा पण्णत्ता, तं जहा-पज्जत्ता य अपजत्ता य। तं चेव णवरि सरीरोगाहणा जहन्नेणं अंगुलस्स असंखेजइभागं उक्कोसेणं जोयणपुहुत्तं। ठिई जहन्नेणं अंतोमुहत्तं उक्कोसेणं तेवण्णं वाससहस्साइं। सेसं जहा जलयराणं जाव चउगतिया दुआगतिया परित्ता असंखेज्जा। से तं उरगपरिसप्पा। .
से किं तं भुयगपरिसप्प संमुच्छिम थलयरा ?
भुयग परि० संमु० थलयरा अणेगविहा पण्णत्ता, तं जहा-गोहा, णउला, जावजे यावन्ने तहप्पगारा ते समासओ दुविहा पण्णत्ता, तं जहा-पज्जत्ता य अपज्जत्ताय।सरीरोगाहणा जहन्नेणं अंगुलासंखेजं उक्कोसेणं धणुपुहुत्तं। ठिई उक्कोसेणं बायालीसं वाससहस्साई; सेसं जहा जलयराणंजावचउगतिया, दुआगतिया, परित्ताअसंखेज्जा पण्णत्ता।सेतं भुजपरिसप्प संमुच्छिमा। से तं थलयरा।
से किं तं खहयरा? खहयरा चउव्विहा पण्णत्ता, तं जहाचम्मपक्खी, लोमपक्खी, समुग्गपक्खी, विततपक्खी। से किं तं चम्मपक्खी ? चम्मपक्खी अणेगविहा पण्णत्ता, तं जहावग्गुली जाव जे यावन्ने तहप्पगारा, से तं चम्मपक्खी। से किं तं लोमपक्खी ? लोमपक्खी अणेगविहा पण्णत्ता, तं जहाढंका, कंका जे यावन्ने तहप्पगारा, से तं लोमपक्खी। से किं तं समुग्गपक्खी ? समुग्गपक्खी एगागारा पण्णत्ता जहा पण्णवणाए।
एवं विततपक्खी जाव जे यावण्णे तहप्पगारा, ते समासओ दुविहा पण्णत्ता, तं जहापज्जत्ता य अपज्जत्ता य।णाणत्तं सरीरोगाहणा जहन्नेणं अंगुलस्स असंखेज्जइभागं उक्कोसेणं धणुपुहुत्तं।ठिई उक्कोसेणंवावत्तरिवाससहस्साई।सेसंजहा जलयराणंजावचउगतिया दुआगतिया। परित्ता असंखेज्जा पण्णत्ता। से तं खहयर संमु तिरिक्खजोणिया। से तं संमु. पंचेंदिय तिरिक्खजोणिया।
[३६] स्थलचर संमूर्छिम पंचेन्द्रिय तिर्यंचयोनिक कौन हैं ?
स्थलचर संमूर्छिम पंचेन्द्रिय तिर्यंचयोनिक दो प्रकार के हैं-चतुष्पद स्थलचर सं. पं. तिथंच और परिसर्प सम्मु. पं. ति.।
चतुष्पद स्थलचर सं. पं. तिर्यंच कौन हैं ?