SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 192
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ रघुवरजसप्रकास [ १६७ अथ गीतका अधिकारी कवि गीतको भाखा वरणण अधिकारी गीतां अवस, चारण सुकवि प्रचंड । कौड़ प्रकारां गीतकी, मुरधर भाखा मंड ॥ ६ __ अथ अगण दखिर दोस हरणं वैणसगाई वरणियां, अगण दधखर खैर । थई सगाई जेण थळ, वळे न रहियौ वैर ॥ ७ अथ गीतांकी नव उक्ति, ग्यारै जथा, ग्यारै दोस । दस वैणसगाई नाम लछण उदाहरण वरणण उकतसु नव ग्यारह जथा, दोख अग्यारह दाख । वयणसगाई दसह विध, भांणव रूपग भाख ॥८ ६. अधिकारी-योग्यता या क्षमता रखने वाला, उपयुक्त पात्र । अवस-अवश्य । प्रचंड महान । मंड-रचना । अगण-छंद शास्त्रमें चार प्रशभ गण जिनके नाम क्रमशः जगण, तगण, रगण और सगण हैं। छंदके प्रादिमें इनका रखना अमांगलिक माना गया है। दधखिर (दग्धाक्षर)छंद-रचनामें प्रथम प्रयोग न किए जाने वाले वे अक्षर या वर्ण जिनका छंदोंमें प्रथम उपयोग अमांगलिक माना गया है। वैणसगाई-वर्ण-मैत्री। डिंगल भाषामें गीत छंदोंकी रचनाका एक नियम विशेष जिसमें जिस वर्णसे जो पद (चरण) शरू होता है वही वर्ण पदकी समाप्ति पर समाप्तिके अन्तिम चार वर्गों में कहीं न कहीं अवश्य लाया जाता है। इस प्रकारकी वर्ण-योजनासे छंद शास्त्रमें जो दग्धाक्षर व अशुभ गण माने गए हैं, अगर वे छद-रचनामें पा जाये तो वैण-सगाई होनेसे उनका दोष नहीं लगता। दधखर-दग्धाक्षर । खैर-कुशल-क्षेम । थई-हुई । सगाई-संबंध, रिश्ता । जेण-जिस । थ-स्थान । वळे-फिर। वर-शत्रता, दुश्मनी। उकत-डिंगल छंद-रचनाका एक रचना नियम विशेष । जथा-डिंगल गीतोंकी रचनाका एक नियम विशेष जिसमें कहीं तो यह अलंकारके रूप में प्रयुक्त होता है और कहीं रीतिके रूपमें। दोख (दोष)-काव्यके गुणोंमें कमी लाने वाली साहित्य संबंधी बातें। दाख-कह। भाणव-चारण कवि, कवि । रूपग-डिंगलका गीत छंद । भाख-कह । Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003420
Book TitleRaghuvarjasa Prakasa
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSitaram Lalas
PublisherRajasthan Prachyavidya Pratishthan Jodhpur
Publication Year1960
Total Pages402
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size15 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy