________________
अनुयोगद्वार-चूलिकासूत्रं विशिष्टद्रव्यावगाहोपलक्षितास्त्र्यादिनभःप्रदेशसमुदायास्तावद् ट्रव्याणि समुदायारम्भकास्तु प्रदेशाः अनानुपूर्व्या त्वेकैकप्रदेशावगाहिद्रव्योपलक्षिता: सकलनभःप्रदेशा: प्रत्येकं द्रव्याणि, प्रदेशास्तु नसंभवन्ति, एकेकप्रदेशद्रव्ये हि प्रदेशान्तरायोगदा, अवक्तव्यकेषु तु यावन्तो लोके द्विकयोगाः संभवन्ति तावन्ति प्रत्येकं द्रव्याणि तदारम्भकास्तु प्रदेशा इति, शेषा त्वत्र व्याख्या द्रव्यानुपूर्वोवत् कर्तव्येति, नवरं 'सब्वत्थोवाई नेगमववहाराणं अवत्तव्वगदव्वाइ'मित्यादि, अत्राह-ननु यदा पूवोक्तयुक्त्या एकैको नभः पदेशोऽनेकेषु द्विकसुयोगेषूपयुज्यते तदा अनानुपूर्वीद्रव्येभ्योऽवक्तव्यकद्रव्याणामेव बाहुल्यमवगम्यते, यतः पूर्वोक्तायामपि पञ्चप्रदेशनभः कल्पनायामवक्तव्यकद्रव्याणामेवाष्टसंख्योपेतानां पञ्चसंख्येभ्यो ऽनानुपूर्वीद्रव्येभ्यो बाहुल्यं दष्टं, तत्कथमत्र व्यत्ययः प्रतिपाद्यते?, सत्यम्, अस्त्येतत् केवलं लोकमध्ये, लोकपर्यन्तवतिनिष्कुटगतास्तु ये कण्टकाकृतयो विश्रेण्या निर्गता एकाकिनः प्रदेशास्ते विश्रेणिव्यवस्थितत्वादवक्तव्यकत्वायोग्या इत्यनानुपूर्वीसंख्यायामेवान्तर्भवन्ति, अतो लोकमध्यगतां निष्कुटगतां च प्रस्तुतद्रव्यसंख्यां मीलयित्वा यदा केवली चिन्तयति तदाऽवक्तव्यकद्रव्याण्येव स्तोकानि, अनानुपूर्वीद्रव्याणि तु तेभ्यो विशेषाधिकतां प्रतिपद्यन्ते, अत्र निष्कुटस्थापना ४४४, अत विश्रेणिलिखितौ द्वौ अववक्तव्यकायोग्यौ तु तेभ्योऽसंख्यातगुणत्वं भावितमेव, शेषु द्रव्यानुपूर्व्यनुसारेण भावनीयं, नवरमुभयार्थताविचारे आनुपूर्वीद्रव्याणि स्वद्रव्येभ्यः प्रदेशार्थतयाऽसंख्येयगुणानि, कथम् ?, एकैकस्य तावद् द्रव्यस्य त्र्यादिभिरसंख्येयान्तै भभ:प्रदेशैरारब्धत्वात्, नभः-प्रदेशानां च समुदितानामप्यसंख्येयत्वादिति । 'सेत'मित्यादि निगमनद्वयम् । उक्ता नैगमव्यवहारमतेनानोपनिधिको क्षेत्रानुपूर्वी, अथ तामेव संग्रहमतेन बिभणिपुराह
मू. (११७) से किं तं संगहस्स अनोवनिहिआ खेत्तामुपुवी?, २ पंचविहा पन्नत्ता, तंजहा- अट्ठपयपरूवणया भंगसमुक्तित्तणया भगोवदंसणया समोआरे अनुगमे, से किं तं संगहस्स अट्ठपयपरूवणया?, २ तिपएसोगाढे आनुपुब्बी चउप्पएसोगाढे आनुपुवी जाव दसपएसोगाढे आनुपुवी संखिज्जपएसोगाढे आनुपुच्ची असंखिज्जपएसोगाढे आनुपुव्वी एगपएसोगाढे अनानुपुवी दुपएसोगाढे अवत्तव्वए, से तं संगहस्स अट्ठपयवरूवणया
एआए णं संगहस्स अट्ठपयपरूवणया कि पओअणं, संगहस्स अट्ठपयपरूवणयाए संगहस्स भंगसमुक्कित्तणया कज्जइ, से किंतं संगहस्स भंगसमुक्तित्तणया?, अत्थि आनुपुवी अत्थि अनानुपुव्वी अस्थि अवसव्वए, अहवा अस्थि आनुपुब्बी अ अनानुपुव्वी अ एवं जहा दव्वानुपुबीए संगहस्स तहा भाणिअव्वं भाव से तं संगहस्स भंगसमुक्त्तिणया।
एआए णं संगहस्स भंगसमुक्त्तिणयाए किंपओअणं?, एआए णं संगहस्स भंगसमुक्तितणयाए संगहस्स भंगोवंदसणया कज्जइ, से किंतं संगहस्स भंगोवदसंणया?, २तिपएसोगाढे आनुपुब्बी एगपएसोगाढे अनानुपुब्बी दुपएसोगाढे अवत्तव्बए अहवा तिपएसोगाढे अ एगपएसोगाढे अ आनुपुव्वी अ अनानुपुव्वी अ एवं जहा दव्वानुपुव्वीए संगहस्स तहा खेत्तानपव्वीएवि भाणिअन्य जाव से तं संगहस्स भंगोवदंसणया। . . सेकिंतंसमोआरे?, २ संगहस्स आनुपुच्चीदुब्बीइंकहिं सहोअरंति? किं आनुपुचीदव्वेहि
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org