________________
उत्तराध्ययन-मूलसूत्रम्-१-१/१५ "सद्देण मओ रूवेण पयंगो महुयरो(य) गंधेणं ।
आहारेण य मच्छो बज्झइ फरिसेण य गइंदो॥" तद्विपर्ययतस्तु- इह परत्र च नन्दन्ति, तत्र चोदाहरणम् -दो भायरो चोरा, तेसिं उवस्सए साहुणो वासावासं उवागया, तेहिं वासारत्तपरिसमत्तीए गच्छंतेहिं तेसिं चोराणं अन्नं वयं किंचि अपडिवज्जमाणाणं रत्ति न भोत्तव्वंति वयं दिण्णि । अन्नया तेहिं उद्दाइएहि सुबहुयं गोमाहिसं
नियं, तत्थ अन्न महसिं मारेउं पइउमारद्धा, अन् मज्जस्स गया, मंसइत्ता संपहारेन्ति-अद्धगे मंस विसं पक्खिवामो तो मज्जइत्ताणं दाहामो, तओ अम्हं सुबहंगोमाहिसं भागेण आगमिस्सइ, मज्जइत्तावि एवं चेव सामथेहिति, एवं तहि विसं पक्खित्तं, आइच्चो य गत्थं गतो, ते भायरी न भुत्ता, इयरे परोप्परं विससंजुत्तेण मज्जमसेण उवभुनंण मया, मरिऊण य कुगइं गया, इयरे इह परलोए य सुहभागिणा जाया, एवं ताव जिभिदियदमे, एवं सेसेसुवि इंदिएसु, 'अप्पा दंतो सुही होइ, अस्सि लोए परत्थ य' इति सूत्रार्थः ।। कि पुनः परिभावयन्नात्मानंदमयेदित्याह.. मू.(१६)
वरं मे अप्पा दंतो, संजमेन तवेन य।
माऽहं परहि दम्मता, बंधनेहि वहेहि य॥ व.'वर' प्रधानं 'मे' मया 'आत्मा' अभिहितरूपस्तदाधाररूपो वा देहः, 'दान्त' इति दम ग्राहितः असमञ्जसचेष्टातो व्यावर्तितः, केन हेतुना?- 'संयमेन' पञ्चाश्रवविरमणादिना, 'तपसा च' अनशनादिना, चशब्दो द्वयोरप्यनपक्षितायां मुक्तिहेतुताविरहात् परस्परसापेक्षतासूचनार्थः सम्यगज्ञानसमुच्चायार्थो वा, विपर्यये दोपदर्शनाह. 'मा' प्राग्वत्. 'अहम्' इत्यात्मनिर्देशः, 'परैः'आत्मव्यतिरिक्त: 'दम्मंता ति आपत्वामतः कः?. 'बन्धेनः' वादिविरचितैर्मयरवन्धादिभिः 'वधैश्च' लतालकुटादिताडनैः, अत्रोदाहरणं संयणाओगंधहत्थी-अडवीए हथिजूहं महल्लं परिवसइ, तत्थ जूहवती जाए जाए गयकलभए विणासह, तत्थेगा करिणी आवण्णसत्ता चितेइ-जइ कहंचि गयकलभता जायइ, सोऽवि एतेन विणासिज्जित्तिकाउं लंगंती ओसरट्, जहाहिवेण हे छुब्भइ, पुणो ओसरइ. ताहे चितियतिदिवसे हेण मिलइ, ताहे एग रिसिआसमपयं दिटुं, सा तत्थ अल्लीणा संविणया य अणाए रिसओ, सा पसूया गयकलहं, सो तेहिं रिसिकुमारहिं सहिओ पुप्फारमं सिंचा, संयणउत्ति से नाम कयं, वयत्था जातोअ, जूहं दट्टण जूहपति हतूणं जूहं णेण पडिवण्णं, गंतृण य अणेण सो आसमो विनासिता, नो अन्नावि कावि एवं काहितित्ति।
ताहे ते रिसितो रुसिया, पुप्फफलगहियपाणी संणियस्स रनो सयासं उवगया, कहियं चऽनेहि-एरिसो सव्वलक्खणसंपुण्णो गंधहत्थी सेयणतो नाम, सेणिओ हथिगहणाय गतो, सो य हत्थी देवयाए परिगाहितो, ताहे(ए) ओहिणा आभाइयं-जहा अवस्सं एसो घंप्पति. ताहे ताए सो भण्णए-पुत्त ! वरं ते अप्पा दंतो, न यऽसि परेहिं दंभंतो बंधनेहिं वहेहि य, सो एवं भणिओ सयमेव रत्तीए गंतृण आलाणखंभं अस्सितो । यथा हि अस्य स्वयंदमनान्महागुण: तथा मुक्त्यथिनोऽपि विशिष्टनिर्जरातः, इतरथा त्वकामनिर्जरातो न तथेति सूत्रार्थः ।। मू.(१७) पडिनीयं च बुद्धाणं, वाया अदुव कम्मणा।
आवी वा जइवा रहस्से, नंव कज्जा कयाइवि।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org