________________
१६६
उत्तराध्ययन-मूलसूत्रम्-१-४/११६ उभयग्गहणं समतो सो पुन दुसमयविउव्वियमयस्स।
परमतराई संघायसमयहीणाई तेत्तीसं ॥३॥ वेउव्वियसरोरपरिसाडणकालोऽवि समयतो चेव॥ इदानि अंतरं-वेउब्बियसरीरसंघायंतरं जहोणं एगं समय, सोऽवि य पढमसमए विउब्विय मयस्स विगहेणं तइए समए वेउव्विएसु देवेसु संघायंतस्स भवति, अहवा ततियसमए विउव्विय मयस्स अविग्गहेणं देवेसुसंघायंतस्स संघायपरिसाइंतरं जहन्नेणं समय एव, सो पुणोऽचिर विउब्धिय मयस्स अविग्गहेणं संघायंतस्स भवति । साडस्स अंतरं-जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं । तिण्हवि एतेसिं उक्कोसेणं अनंतं कालंवणस्सइकालो। इदान आहारयप्स
आहारे संघाओ परिसाडो य समयं समो होइ। उभयं जहन्नमुक्कोसयं च अंतोमुहत्तं तु ॥१॥ बंधनसाडुभयाणं जहन्नमंतोमुत्तमंतरणं । उक्कोसेणमवर्ल्ड पोग्गलपरियट्ट देसूणं ॥२॥ तेयाकम्माणं पुन संतानाणादितो न संघातो।
भव्वाण होज्ज साडो सेलेसीचरिमसमयंमि ॥३|| गतं जीवमूलप्रयोगकरणम्, उत्तरप्रयोगकरणमाहनि.[१९३] इत्तो उत्तरकरणं सरीरकरणं पओगनिप्पन्न ।
तं भेयाऽनेगविहं चउविहमिणं समासेणं ।। नि.[ १९४] संघायणा य परिसाडणा य मीसे तहेव पडिसेहो।
पडसंखसगडथूणा उड्डतिरिच्छाण करणं च ॥ वृ. 'इत' इति मूलग्रयोगकरणादनन्तरम् 'उत्तरकरण'मिति उत्तरप्रयोगकरणम्, उच्यते इति गम्यते, तत्कतरदित्याह-शरीरं च तत्करणं च तां तां क्रियां प्रति साधकतमत्वेन शरीरकरणं तस्य प्रयोगः-वीर्यान्तरायक्षयोपशमजजीववीर्यजनितो व्यापारः तेन निष्पन्नं शरीरकरणप्रयोगनिष्पन्नम्, अत एव शरीरनिष्पत्त्यपेक्षयाऽस्योत्तरत्वमिति भावनीयं, 'तत्' इत्युत्तरकरणं 'भेदात्' इति भेदमाश्रित्य अनेकविधम्' अनेकप्रकारम्, इदमत्र तात्पर्यम्-संसारिणां कार्याणि विसदृशरूपाणि बहूनि दृष्टानि, अतस्तत्साधनैरपि करणैर्बहुभिरेव भवितव्यं, न च तानि विस्तरतो वक्तुं शक्यानि अत आह_ 'चतुर्विधं' चतुरूपम्, 'इदम्' इत्युत्तरकरणं, समासेन, उच्यत इति शेषः, तदेवाह-'सङ्घातना च' संघातनाकरणं 'परिशाटना च' परिशाटनाकरणं 'मिस्से'त्ति मिश्रं सङ्घातनापरिशाटनाकरणं तथैव 'प्रतिषेधः' इति सङ्घातनापरिशाटनाशून्यम्, अमीषां चोदाहरणानि दर्शयन्नाह-पटे सङ्घातनैव तन्तुसङ्घातनिष्पन्नत्वात्तस्य, शङ्केपरिशाटनैव परिशाट्यमानत्वादेवास्य, शकटे उभयं यतस्तत्र किञ्चित्सङ्घात्यते कोलकादि किञ्चिच्च परिशाट्यतेऽधिकत्वगादि, स्थूणानामुभयाभावः, तथा च 'उतिरिच्छाणं ति भावप्रधानत्वा दस्योर्ध्वतिर्यक्त्वयोः करणं, चशब्दान्नमनोन्नमनादि च तत्रोत्तरकरणं च, न तं सङ्घातनापरिशाटना च, आह-इदमप्यजीवानां क्रियत इत्यजीवकरणमेव, तत्कथमस्य जीवकरणत्वेनोपन्यासः?, उच्यते, जीवेन क्रियत इति विवक्षया
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
For Private
De
www.jainelibrary.org