________________
१३५
अध्ययन-३,[नि. १६९]
सर्वथा निश्चयकारित्वाभावेच ज्ञानस्य प्रतिदिनोपयोगिनि भक्तपानादावपि भक्ष्याभक्ष्यादिविभागाभाव एव प्राप्तो, यत उक्तम्
'को जाणइ किं भत्तं किमतो किं पाणयं जलं मज्जं? ।
किमलावू माणिकं किं सप्पो चीवरं हारो? ॥१॥ को जाणति किं सुद्धं किमसुद्धं किं सजीवमज्जीवं?।
किं भक्खं किमभक्खं? पत्तमभक्खं ततो सव्वं ।।२॥" अथ कथञ्चिदेव निश्चयकारित्वाभाव: साध्यते, यतः प्रतिसमयमन्यान्यसूक्ष्मपरिणामरूपेण भक्तादिन निश्चेतुं शक्यं, स्थिरस्थूलरूपतया च निश्चीयत एवेति नोक्तदोषः, एवं पति यत्यादिप्वप्यान्तरपरिणामरूपणानिश्चयो बहिर्वे पादिरूपेण तु निश्चय एवास्तु, अथ यत्यादिषु प्रकृताचार्यवत् अन्यथात्वमपि सम्भवति, एतदरिष्टाऽऽदिवशतो भक्तादिष्वपि समानम्, यदि च निश्चयनयेन निश्चयस्य कर्तुमशक्यत्यत्वादहशो दृष्टिसंवादं भक्तादिज्ञानं व्यवहारतो निश्चयकारि, तहि यत्यादिज्ञानमपि तत एव तथाऽस्तु, युक्तं चैतत्, छद्मस्थावस्थायां व्यवहारनयाश्रयत्वात् सर्वप्रेष्ठानाम्, अन्यथा हि तीर्थोच्छेदप्रसङ्गः, तदुक्तम्
"छउमत्थसमयचज्जा ववहारनयानुसारिणी सव्वा । तं तह समायरंतो सुज्झइ सव्योवि सुद्धई(मनो)॥१॥ जइ जिनमयं पवज्जह ता मा ववहारणिच्छए मुयह।
ववहारणउच्छेए तित्थुच्छेओ जतोऽवस्सं ॥२॥" ततश्च
बहुशो दृष्टिसंवाद, सत्यं संव्यवहारतः ।
भक्तादिप्विव विज्ञानं, वस्तु व्यक्तं तदिष्यतानम् ।। प्रयोगश्च-यत् ज्ञानं बहुशो दृष्टिमंवादं तत्सत्यं, यथा भक्तादिज्ञानं, बहुशो दृष्टिसंवादं च यत्यादिज्ञानम्, इत्याद्यनुशिष्यमाणा अपि सदा तु न गुरुवचनमिष्टवन्तः ताहे अनिच्छन्ता य बारसविहेणं काउस्सग्गेणं उग्घाडिया, जाहरायगिहनयरिंगया, तत्थ मोरियवंसप्पसूतो बलभद्दो नाम राया समणोवासतो, तेन ते आगमिया-जहा इहं आगमियत्ति, ताहे तेनं गोहा आणत्तावच्चह गुण सिलए पव्वतिगया, ते इहं आणेह, ता तेहिं आणीया भणिया य-लहुं कडगमद्देण मद्दह, ताहे हत्थीहिं कडएहि य आणिएहि भणंति-अम्हे जाणामो जहा तुमं सावतो, सो भणतिकहिथ सावतो?, तुब्भेऽत्थ केऽवि चोरानु चारिगा नु अभिमरा न?, ते भणंति-अम्हे समणा निग्गंथा, सो भणति-किह तुब्भे समणा?, तुब्भे अव्वत्ता, तुब्भे समणा वा चारिंगा वा, अहंपि समणोवासतो वा न वा, तम्हा पडिवज्जह ववहारणयं, ततो ते संबुद्धा लज्जिया पडिवत्रानिस्संकिया समणा निग्गंथा मोत्ति, ताहे अंबाडिया, खरेहि य मउएहिय मए तुम्ह संबोहणट्ठा कयं, मुक्का खामिया य ॥ यथा सामुच्छेदा अश्वमित्रात्तथाऽऽहनि. [ १७०] मिहिलाए लच्छिघरे महगिरि कोडिन्न आसमित्तो अ।
नेउणमनुप्पवाए रायगिहे खंडरक्खा य ।। वृ.सुगमा।। एतद्भावार्थाभिव्यञ्जकस्तु सम्प्रदायोऽयम्-'सामिस्स दो वाससयाणि वीसुत्तराणि सिद्धि गयस्स, तो चउत्थो उप्पन्नो, मिहिलानयरीए लच्छीगिहं चेइयं, महागिरी आयरिया, For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International