________________
पर
अध्ययन-१,उद्देशकः - (नि.१०५] गाथार्थः ।। अत्रोत्तरमाहनि.[१०६] तंन भवइ जेन दुमा नामागोयस्स पुव्वविहियस्स।
उदएणं पुप्फफलं निवत्तयंती इमं चऽन्नं ।। वृ. यदुक्तं परेण तन्न भवति, कुत इत्याह-येन द्रुमा नामगोत्रस्य कर्मणः पूर्वविहितस्य' जन्मान्तरोपातस्य 'उदयेन' विपाकानुभवलक्षणेन पुष्पफलं 'निर्वर्तयन्ति' कुर्वन्ति, अन्यथा सदैव तद्भावप्रसङ्गइति भावनीयम्। इदं चान्यत्कारणं, वक्ष्यमाणमिति गाथार्थः॥ नि.[१०७] अस्थि बहू वनसंडा भमरा अत्थन उवेति न वसंति।
तत्थऽपि पुष्प॑ति दुमा पगई एसा दुमगणाणं । .सन्ति बहूनि वनखण्डानि तेषु तेषु स्थानेषु, भ्रमरा यत्र नोपयान्ति अन्यतः, न वसन्ति तेष्वेव तथापि पुष्प्यान्ति द्रुमाः, अत: 'प्रकृतिरेषा' स्वभाव एष द्रुमगणानामिति गाथार्थः ।। नि.[१०८) जइ पगई कीस पुणो सव्वं कालं न देंति पुप्फफलं ।
जं काले पुष्फफलं दयंति गुरुराह अत एव ।। नि.[१०९] पगई एस दुमाणं जं उउसमयम्मि आगए संते।
पुष्प॑ति पायवगणा फलं च कालेन बंधंति॥ वृ.यदि प्रकृतिः किमिति पुनः सर्वकालं न ददति' न प्रयच्छन्ति, किम् ? पुष्पफलम्?, एवमाशङ्कयाह-यद्-यस्मात्काले नियत एव पुष्पफलं ददति, गुरुराह-अत एवअस्मादेव हेतोः ।प्रकृतिरेषाद्रूमाणां यद् ऋतुसमये' वसन्तादावागतेसति पुष्यन्ति पादपगणा' वृक्षसङ्घाता: तथा फलं च कालेन बघ्नन्ति, तदर्थानभ्युपगमे तु नित्यप्रसङ्ग इति गाथाद्वयार्थः॥
साम्प्रतं प्रकृतेऽप्युक्तार्थयोजनां कुर्वन्नाहनि.[११०] किं नुगिही रंधंती समणाणं कारणा अहासमयं ।
मा समणा भगवंतो किलामएज्जा अनाहारा॥ वृ.किं न गुहिणो 'राध्यन्ति' पाकं निवर्तयन्ति श्रमणानां कारणेन यथाकालं?,'मा श्रमणा भगवन्त: क्लामन्ननाहारा' इति पूर्ववदिति गाथार्थः । न चैतदित्थमित्यभिप्रायः ॥ अत्राहनि[१११] समणऽनुकंपनिमित्तं पुण्णनिमित्तं च गिहनिवासी उ। .
___ कोइ भणिज्जा पागं करेंति सो भण्णइन जम्हा।। नि.[११२] . कंतारेदुभिक्खे आयके वा महइ समुप्पन्ने।
रति समणसुविहिया सव्वाहारं न भुंजंति।। नि.[११३] अह कीस पुण गिहत्था रत्ति आयतरेण रंधति।
समणेहिं सुविहिएहिं चउव्विहाहारविरएहि ? || . वृ.श्रमणेभ्योऽनुकम्पा श्रमणानुकम्पातन्निमित्तम्, न ह्येते हिरण्यग्रहणादिनाअस्माकमनुकम्पां कुर्वन्तीति मत्वा भिक्षादानार्थं पाकं निर्वर्तयन्त्यताः श्रमणानुकम्पानिमित्तं, तथा सामान्येनपुण्यनिमित्तं च गृहनिवासिन एव कश्चिद् ब्रूयात्पाकं कुर्वन्ति, सभण्यते-नैतदेवम्, कुतः?-यस्मात् 'कान्तारे' अरण्यादौ 'दुर्भिक्षे' अन्नाकाले 'आतङ्केवा' ज्वरादौ महति समुत्पन्ने सति रात्रौ श्रमणाः 'सुविहिताः' शोभनानुष्ठानाः, किम् ? - सर्वाहारम्' ओदनादि न भुज्जते ।। अथ किमिति
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org