Agam Sutra Satik 42 Dashvaikalik MoolSutra 3

SR No.: 003380
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan
Publication Year: 2000
Total Pages: 284
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 42, & agam_dashvaikalik
File Size: 6 MB

Page 51

४८
दशवैकालिक मूलसूत्रं - १ /-/ १ अनेन लोकोत्तरमपि चरणकरणानुयोगं चाधिकृत्य सूचितमवगन्तव्यम्, 'एकग्रहणे तज्जातीयग्रहणंमिति न्यायात् तत्र चरणकरणानुयोगेन ।
"नेवं अहम्मजुत्तं कायव्वं किंचि भाणियव्वं वा । वगुणं बहुदो विसेसओ ठाणपत्तेणं ॥"
जम्हा सो अन्नेसिंपि आलंबणं होइ' । द्रव्यानुयोगे तु
"वादम्मि तहारूवे विज्जाय बलेण पवयणट्ठाए । कुजा सावज्जं पिहु जह मोरीणडलिमादीसु ॥"
'सो परिवायगो विलक्खीकओ त्ति' । उदाहरणदोषता चास्याधर्मयुक्तत्वादेव भावनीयेति । गतमधर्मयुक्ताद्वारम्, अधुना प्रतिलोमद्वारावयवार्थव्याचिख्यासयाऽऽह
नि. [ ८२] पडिलोमे जह अभओ पज्जोयं हरइ अवहिओ संतो। गोविंदवायगोऽवीय जह परपक्खं नियत्तेइ ||
वृ. 'प्रतिलोमे' 'उदाहरणदोषे यथा 'अभय:' अभयकुमारः प्रद्योतं राजानं हृतवान् अपहतः सन्निति, एतद् ज्ञापकम्, इह च त्रिकालगोचरसूत्रदर्शनार्थे वर्त्तमाननिर्देश इत्यक्षरार्थः । भावार्थ: कथानकादवसेयः, तच्च यथाऽऽवश्यके शिक्षायां तथैव द्रष्टव्यमिति । एवं तावल्लौकिकं प्रतिलोमं, लोकोत्तरं तु द्रव्यानुयोगमधिकृत्य सूचयन्नाह - 'गोविंदे त्वादि गाथादलम्, अनेन चरणकरणानुयोगमप्यधिकृत्य सूचितमवगन्तव्यम्, आद्यान्तग्रहणे तन्मध्यपतितस्य तद्ग्रहणे - नैव ग्रहणात्, तत्र चरणकरणे ।
"नो किंचि य पडिलोमं कायव्वं भवभएण मन्त्रेसिं अविनीयसिक्खगाण उजयणा जहोचिअं कुज्जा ।। "
द्रव्यानुयोगे तु गोपेन्द्रवाचकोऽपि च यथा परपक्षं निवर्तयतीत्यर्थः । सो य किर तच्चण्णिओ आसि, विनासनी मित्तं पव्वइओ, पच्छा भावो जाओ, महावादी जात इत्यर्थः । सूचकमिदम्, “दव्वट्ठियस्स पज्जवणयट्ठियमेयं तु होइ पडिलोमं । सुहदुक्खाइ अभावं इयरेनियरस्स चोइज्जा ॥१॥ अत्रे उदुवादिम्मि, किंचि बूया उकिल पडिकूलं । दोरासिपइण्णाइ तिनि जहा पुच्छ पडिसेहो ॥२॥
उदाहरणदोषता त्वस्य प्रथमपक्षे साध्यार्थासिद्धेः, द्वितीयपक्षे तु शास्त्राविरुद्ध भाषणादेव भावनीयेति गाथार्थः ॥ गतं प्रतिलोमद्वारम्, इदानीमात्मोपन्यासद्वारं विवृण्वन्नाह
नि. [८३/१] अत्तउवन्नामि य तलागभेयंमि पिंगलो थवइ ।
-
वृ . आत्मन एवोपन्यासो-निवेदनं यस्मिंस्तदात्मोपन्यासं तत्र च तडागभेदे पिङ्गलस्थपतिः उदाहरणमित्यक्षरार्थः ॥ भावार्थः कथानकगम्यः तच्चेदम्-इह एगस्स स्नो तलागं सव्वरज्जस्स सारभूअं तं च तलागां वरिसे वरिसे भरियं भिज्जइ, ताहे राया भणइ को सो उवाओ होज्जा ? जेण तं न भिज्जेज्जा, तत्थ एगो कविलओ मनूसो भणइ - जइ नवरं महाराय ! इत्थ पिंगलो कविलियाओ से दाढियाओ सिरं से कविलियं सो जीवंतो चेव जंमि ठाणे भिज्जइ तंमि ठाणे निक्खमइ, तो नवरं न भिज्जइ, पच्छा कुमारामच्चेण भणियं महाराय ! एसो चेव एरिसो जारसियं