Page Text
________________
अध्ययनं
- १, उद्देशक:- [नि. ८३/१]
४९
भाइ, एरिसो नत्थि अत्रो, पच्छाअ सो तत्थेव मारेत्ता निक्खित्तो। एवं एरिसं न भाणियव्वं जं अप्पवहाए भवइ । इदं लौकिकम्, अनेन च लोकोत्तरमपि सूचितम्, एक-ग्रहणे तज्जातीयग्रहणात्, तत्र चरणकरणानुयोगे नैवं ब्रूयात् यदुत
"लोइयधम्माओविहु जे पब्भट्ठा नराहमा ते उ । कह दव्वसोयरहिया धम्मस्साराहया होंति ? | इत्यादि ।
द्रव्यानुयोगे पुनरेकेन्द्रिया जीवाः, व्यक्तोच्छ्वासनिश्वासादिजीवलिङ्गसद्भावात् घटवत्, इह ये जीवा न भवन्ति न तेषु व्यक्तोच्छवासनिश्वासादिजीवलिङ्गसद्भावो, यथा घटे, न च तथैतेष्वसद्भाव इति, तस्माज्जीवा एवैत इति, अत्रात्मनोऽपि तद्रुपाऽऽपत्यात्मोपन्यासत्वंभावनीयमिति । उदाहरण दोषता चास्यात्मोपघातजनकत्वेन प्रकटाथैवेति न भाव्यते । गतमा-त्मोपन्यासद्वारम्, अधुना दुरुपनीतद्वारं व्याचिख्यासुराहअनिमिसगिण्हण भिक्खुग दुरुवणीए उदाहरणं ॥
नि. [८३/२] वृ. अत्रानिमिषा-मत्स्यास्तद्ग्रहणे भिक्षुरुदाहरणम्, इदं च लौकिकम्, अनेन चोक्तन्यायाल्लोकोत्तरमप्याक्षिसं वेदितव्यमिति गाथादलाक्षरार्थः ॥ भावार्थ: कथानकादवसेयः, तच्चेदम्कील कोइ तच्चणिओ जालववाडकरो मच्छगवहाए चलिओ, धुत्तेण भण्णइ-आयरिय! अघना ते कंथा, सो भइ जालमेतमित्यादि श्लोकादवसेयम- "कन्थाऽऽचार्याघना ते ननु शफरवधे जालमश्नासि मत्स्यान् ?, ते मे मद्योपदंशान् पिबसि ननु ? युतो वेश्यया यासि वेश्याम् ? । कृत्वाऽरीणां गलेऽही क नु तव रिपवो ? येषु सन्धिं छिनझि, चौरस्त्वं ? द्यूतहेतोः कितव इति कथं ? येन दासीसुतोऽस्मि ॥ १ ॥ इदं लौकिकं चरणकरणानुयोगे तु
7
इय सासणस्सऽवण्णो जायइ जेणं न तारिसं बूया ।
वादेवि उवहसिज्ज निगमणओ जेण तं चेव ॥१॥
उदाहरणदोषता पुनरस्य स्पष्टैवेति । गतं दुरुपनीतद्वारं, मूलद्वाराणां चोदाहरणदोषद्वार-मिति, साम्प्रतमुपन्यासद्वारं व्याख्यायते, तत्राह
नि. [८४]
चत्तारिउवन्नासे तव्वत्थुग अन्नवत्थुगे चेव । पडिनिभए हेउम्मिय होंति इणमो उदाहरन ।।
वृ. चत्वारः 'उपन्यासे' विचार्ये अधिकृते वा, भेदा भवन्ति इति शेषः, ते चामीसूचनात् सूत्र मितिकृत्वा तथाधिकारानुवृत्तेश्च तद्वस्तूपन्यासस्तथा तदन्यवस्तुपन्यास: तथा प्रतिनिभोपन्यासः तथा हेतूपन्यासश्च । तत्रैतेषु भेदेषु भवन्ति 'अमूनि' वक्ष्यमाणान्युदाहरणानीति गाथार्थः ॥ भावार्थस्तु प्रतिभेदं स्वयमेव वक्ष्यति नियुक्तिकारः । तत्राद्यभेदव्याख्यानं-
नि. [८५/१] तव्वत्थुयंमि पुरिसो सव्वं भमिऊण साहइ अपुव्वं ।
वृ. 'तद्वस्तुके' तद्वस्तूपन्यास इत्यर्थः, पुरि शयनात्पुरुषः 'सर्वं भ्रान्त्वा' सर्व माहिण्ड्य किम् ? - कथयपि अपूर्वम्, वर्त्तमाननिर्देश: पूर्ववदिति गाथादलार्थः । भावार्थः कथानकादवसेयः तच्चेदम् - एगम्मि देवकुले कप्पडिया मिलिया भणंति-केण भे भमन्तेर्हि किंचि अच्छेरियं दिट्ठे ?, तत्थ एगो कप्पडिगो भणइ मए दिद्वंति, जइ पुण एत्थ समणोवासओ नत्थि तो साहेमि,
274
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003380 |
| Book Title | Agam Sutra Satik 42 Dashvaikalik MoolSutra 3 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 284 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 42, & agam_dashvaikalik |
| File Size | 6 MB |