________________
मूलं- ३.१२
मू. (३१२)
[भा. २६]
मू. (३१३)
[भा. २७]
कन्तामि ताव पलुं तो ते देहामि पुत्त ! मा रोव । तं जड़ सुणेइ साहू, न गच्छए तत्थ आरंभी ।। अन्न उट्टिया वा तुब्भवि देमित्ति किंपि परिहरति । किह दानि न उद्दिहिसी ? साहुपभावेण लब्भामी ।। वृ. काचित्कर्त्तनं कुर्वती भोजनं याचमानं बालकं प्रति वदति- कृणन्मि तावदिदं 'पेलूं' रूतपूणिकां. कृणन्मीति 'कृदुपवेष्टने' इत्यस्य रौधाविकस्य प्रयोगः, ततः पश्चात् 'ते' तुभ्यं दास्यामीति मा रोढ़ी:, . अत्रान्तरे च साधुरागतो यदि शृणोति तर्हि तत्र गृह न गच्छति न तत्र भिक्षां गृह्णातीत्यर्थः माभूत्साधुनिमित्त आरम्भ बालकभोजनदानतदनन्तरहस्तधावनादिरूपः, सा हि साध्वर्थमुत्थिता सती बालकस्यापि भोजनं ददाति, ततो हस्तधावनादिनाऽप्कायादिकंचविनाशयति, इहरूतपूर्णिकाकर्त्तनसमाप्त्यनन्तरंदातव्यतया बालकाय प्रतिज्ञाते भोजन साधुनिमित्तमर्वाग्रत्थानेनयदवगिव बालस्यभोजनदानं तदवसर्पणम्, अथवा गृहस्थाकर्त्तनं कुर्वतीभोजनं याचमानंपुत्र प्रतिवदति- 'अन्यार्थम' अन्यन प्रयोजननोत्थिता सती ' तवापि तुभ्यमपिकिमपि खादिमादिदास्यामि, अत्रान्तरे च साधुरागत एवं श्रुते परिहरति, अथवा तथाभूतगृहस्थावचनानाकर्णनेऽपि साधौ समागते बालको जननींवदति-कथमिदानी नोत्थास्यसि ?, समागतो ननु साधुस्ततोऽवश्यमुत्थातव्यं त्वया, तथा च सति साधुप्रभावेण वयमपि लप्स्यामहे, तत एवं बालकवचनं श्रुत्वा तथा दीयमानं परिहरति, मा भूदवसर्पणरूपसूक्ष्मप्राभृतिकादोषः । सम्प्रत्युत्सर्पणरूपां सूक्ष्मप्राभृतिकां गाथाद्वयेनाहमा ताव झंख पुत्तय ! परिवाडीए इहेहि सो साहू । एयस्स उट्टिया ते दाहं सोउं विवज्नेइ ।।
मू. (३१४)
भू. (३१५)
( अहवा) अंगुलियाए घेत्तुं कहुइ कप्पट्टओ घरं जत्तो ।
किंति कहिए न गच्छइ पाहुडिया एस सुहुमा उ ॥
वृ. se काचिद्गृहस्था भोजनं याचमानं पुत्रं प्रतिपादयति- हे पुत्रक! मा तावज्झष वारं वारं जल्प, इह परिपाट्या साधुरागमिष्यति ततस्तस्यार्थमुत्थिता सती 'ते' तुभ्यं दास्यामि, अत्रान्तरे च साधुरागत इन्द वचः श्रुत्वा विवर्जयति मा भूदुत्सर्पणरूपसूक्ष्मप्राभृतिकादोषः, अत्रार्वाग् विषक्षितस्य भोजनदासस्य साधुभिक्षादानेन समंघरतःकरणमुत्सर्पणम्, अथवाप्राक्त ने जनन्योक्ते बालकेन श्रुते सतिस ' कप्पट्टओ' बालकस्तं साधुमङ्गुल्या गृहीत्वा यतो निजगृहं ततः समाकर्षति, ततः साधुस्तं बालकं पृच्छति यथा किं मामाकसि ? ततः स यथावस्थितं कथयति, बालकत्वेन ऋजुत्वात् ततः कथिते तत्र न गच्छति मा भूडुतसर्पणरूपरसूक्ष्मप्राभृतिकादीषसम्पर्कः, एषा सर्वाऽप्यनन्तरोक्ता सूक्ष्मप्राभृतिका ।
मू. (३१६)
पुत्तस्स विवाहदिन ओसरण अइच्छिएं मुणिय सहीं ।
ओसक्कतासरणं संखडिपाणगदवट्टा ॥
वृ. पुत्रस्य, उपलक्षणमेतत् पुत्रिकांदेश, विवाहदिनं ज्योतिविंदा 'अवसरणं' साधुसमुदाये यथाविहारक्रममतिक्रान्तेऽन्यत्र गते सत्युपदिश्यमानं श्रुत्वा श्री विवाहमवष्यष्कते, अर्वाग्दिनं दृष्ट्वा विवाह कंगति, किमर्थम ? इत्याह- समवसरणे षष्टीसप्तम्योरर्थं प्रत्यभेदात्समवसरणस्य साधुसमुदायस्य विवाहरूपायां सङ्ख्यां प्रहेणकं मादकादिद्रवं तण्डुलघावनादि तदर्थं तद्दानार्थं, भावना चप्रथमगाथायामेन कृता ॥ उत्सर्पणरूपां बादरप्राभृतिकामाह
मू. (३१७/१)
अप्पत्तंमि यदवियं ओसरणे होहिङत्ति उस्सकणं ।
For Private & Personal Use Only
300
Jain Education International
www.jainelibrary.org