________________
३१७
मुलं.२५६ म. (२५६) देहि इमं मा सेससं अंतो बहिरगयं व एगयरं।
जाव अमुगत्तिवेला अमुगवलंच आरब्भ || वृ. इदं शाल्योदनादिकमुद्धरितं देहि मा 'शेष' कोद्रवकूरादि, अनेन द्रव्यच्छिन्नमुक्तं तदपि च शाल्योदनादिकमन्तर्व्यवस्थितंबहिव्यवस्थितं वा एकतरं नशेषम्, अनेन क्षेत्रच्छिन्नमुक्तं . तथाऽमुकस्या वेलायाआरभ्य यावदमुकावला.यथाप्रहरादारभ्य यावत्महरद्वयंतावहेहि. अनेन कालच्छिन्नमुभावच्छिन्नं तु स्वयमभ्यू तच्यैवं-यावत्तव रोचते तावद्देहि मा स्वसचिमतिक्रम्यापि। मू. (२५७) दव्वाईछिन्नपि ह जइ भणई आरओऽविमा देह।
नो कप्पइ छिन्नपि हु अच्छिन्नकडं परिहरंति ।। वृ. इह यद् द्रव्यक्षेत्रादिभिः पृथग्निर्धारितं तदतिरिव्य शेषं समस्तमपि कल्पते, तस्य दानार्थ सङ्कल्पितत्वाभावात.कवलंद्रव्यादिच्छिन्नमपि-द्रव्यक्षेत्रादिभिपृथग्निर्धारितमपि हुः निश्चितंयदिगृहस्वामी आरत एव-देयस्यवस्तुनो नियतादवधेरगिपि भणति, यथामाइत ऊवं कस्मायपि देहीति. यथा प्रहरद्वयं यावत्पूर्व किञ्चिदातं निरोपितं. ततो दानपरिणामाभावादागेव निषेधति-'मा इत ऊध्वं दद्या दिति तदा तच्छिन्नमपिकल्पते,तस्यसम्प्रत्यामीयसत्ताकीकृतत्वात्,यत्पुनरच्छिन्नकृतमुच्छनम-अनिर्धारिनंकृतंवर्तते तत्परिहरन्ति,अकल्प्यत्वात्, इत्थमेवभगवदाज्ञाविजृम्भणा,यदात्वच्छिन्नमपिपश्चादानपरिणामाभावादवागवात्मार्थीकृतं भवति तदा तत्कल्पते। सम्प्रति सम्प्रदानविभागमधिकृत्य कल्प्याकल्प्यविधिमाहमू. (२५८) अमुगाणंति व दिजउ अमुकाणं मिति एत्थ उविभासा।
जत्थ जईण विसिट्ठो निद्देसो तं परिहरति॥ वृ.अमुकेभ्यो दद्यात्माऽमुकेभ्य इत्येवंसम्प्रदानविशेषविषयेसङ्कल्पे कृतेविभाषाद्रष्टव्या,कदाचित्कल्पते कदाचिन्न, तत्र यदा कल्पते यदा च न तदाह-जत्थे'त्यादि, यत्र देये वस्तुनि यतीनामप्यविशेषेण निर्देशो भवति, यथा ये केचन गृहस्था अगृहस्था वा भिक्षाचरा यदिवा ये केचित्पाखण्डिनो यद्वा ये केचन श्रमणास्तेभ्यो दातव्यमिति तत्परिहरन्ति, यत्र तु यतीनामेव विशेषेण निर्देशो यथा यतिभ्यो दातव्यमित्ति तत्परिहरन्त्येव नात्र कश्चित्सन्देह इति तत्पृथग्विशेषेण नोक्तं , यदि पुनर्गृहस्थेभ्य एव दीयतां. यदिवा चरकादिभ्य एव पाखण्डिडभ्यो नशेषेभ्यस्तदा कल्पते, अपि च । मू. (२५९) । संदिरसंतं जो एणड कप्पए तस्स सेसए ठवणा।
संकलिय साहणं वा करेंति असुए इमा मेरा॥ वृ. यन्नाद्याप्योद्देशिकं जातं वर्तते केवलं तदानीमेवोद्दिशयमानं वर्तत, यथा इदं दहि मा शेषमित्यादि, तत्सन्दिश्यमानम अर्थिभ्योदानायवचनेन सङ्कल्प्यमानंय साधुःशृणोतितस्यतत्कल्पतेतंटेव. दोषाभावात, तदपिच उद्दिष्टादशिकादि द्रष्टव्यं न कृतं कर्मच, यत उक्तं मूलीकायाम-"अत्र चायविधिः-संदिरसंत जो सुणइ साहू उद्देसुद्दसेयं पडुच्च, न य कडकम्माई, तं कप्पए तंदव दोषाभावा"दिति । यस्तु सन्दिश्यमानं न श्रृणोतितस्यनकल्पते,कुतः? इत्याह-ठवण'त्तिस्थापनादोषात्, सचनिर्गतःसन्नन्येभ्यःसाधुभ्यानिवेदयति, तथा चाह-'यङ्कलिगत्यादि अश्रुते शेषसाधुभिरनाकर्णित इयं पूर्वपुरुषाची मर्यादा, यदत सङ्कलिकया एक: सङ्घाटकोऽन्यस्मै कथयति सोऽप्यन्यस्मायित्येवंरूपया साहणं' कथनं करोति. वाशब्दो यदि साधवो बहुप्रमाणास्तदैकस्यावस्थानमितिसूचनार्थः, ससर्वेभ्यो निवेदयति, यथा माऽस्मिन् गृहे वाजिषुः, अनेषणा वर्तत इति । एवमपि यैः सङ्घाटकैः कथमपिन ज्ञातं भवति तेषां परिज्ञानोपायमाह
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org