________________
४१३
मूलं-६९७ सुसम्भृतं अहो । स्निग्धं सुपकं सुरसमित्येनं प्रशंसन्नाहारयति, तत्पुनर्भवति भोजनं सधूम् यत्तद्तविरूपरसगन्धास्वादतो जाततद्विषयव्यलीकचित्तः सन् अहो । विरूपं कथितमपकमसंस्कृतमलवणं चेति निन्दनाहारयति,अयंचात्रभावार्थः, इह द्विविधा अङ्गाराः, तद्यथा-द्रव्यतोभावतश्च,तत्रद्रव्यतःकुशानुदग्धाः खदिरादिवनस्पतिविशेषाः,भावतोरागाग्निनानिर्दग्धंचरणेन्धनाधूमोऽपिद्विधा,तद्यथा-द्रव्यतोभावतश्च, तत्रद्रव्यतोयोऽर्द्वदग्धानांकाष्ठानांसम्बन्धी, भावतोद्वेषाग्निनादह्यमानस्यचरणेन्धनस्यसम्बन्धीकलुषभावो निन्दात्मकः,ततःसहाङ्गारेणचद्वर्त्ततेतत्साङ्गार,धूमेनसहवत्ततियत्तत्सधूमासम्प्रत्यङ्गारधूमयोलक्षणणाहमू. (६९८) अंगारत्तमपतंजलमाणं इंधनं सधूमंतु।
___ अंगारत्ति पुवच्चइतंचिय दड़े गए घूमे॥ वृ. अङ्गारत्वमप्राप्त ज्वलदिन्धनं सधूममुच्यते, तदेवेन्धनं दग्दं घूमे गते सत्यङ्गार: इति, एवमिहापि चरणेन्धनं रागामिना निर्दग्धं सदङ्गार इत्युच्यते. द्वेषाग्निना तु दह्यमानं चरणेनन्धनं सधुम. निन्दात्मकलुषभावरूपधूमसम्मिश्नत्वात् । एतदेव भावयतिमू. (६९९) रागग्गिसंपलित्तो भुंजतो फासुयंपि आहारं।
___ निद्दढुंगालनिभं करेइ चरणिधणं खिप्पं॥ वृ. प्रासुकमप्याहारं भुआनो रागानिसम्पदीप्तचरणेन्धनं निर्दग्धाङ्गारनिभं क्षिप्रं करोति। म. (७००) दोस्सम्गीवि जलंतो अप्पत्तियधूमधूमियं चरणं।
अंगारमित्तसरिसं जा न हवइ निद्दही ताव।। वृ. द्वेषानिरपि ज्वलन् ‘अप्रीतिरेव' कलुषभाव एव घूमः अप्रीतिघूमः तेन घूमितं ‘चरणं' चरणेन्धनं यावदङ्गारमात्रसदृशंनभवति तावन्निदहति। ततइदमागतंमू. (७०१) रागेण सइंगालं दोसेण सधूमगंमुणेयध्वं ।
छायालीसंदोसा बोरव्वा भोयणविहीए॥ वृ.रागेणऽऽध्मातस्ययभोजनंतत्साङ्गारंचरणेन्धनस्याङ्गारभूतत्वान्, द्वेषेणाऽऽध्मातस्यतुयभोजन तत्सघूमं, निन्दात्कलकलुषभावरूपघूमसिम्मिश्रत्वात् । तदेवं भोजनविधौ सर्वसङ्गयया षट्चत्वारिंशदोषा बोद्धव्याः, तद्यथा-पञ्चदशउद्गमदोषाः, अध्यवपूरकस्यमिश्रजातेऽन्तर्भावविवक्षणात्, षोडशउत्पादनादोषा दश एषणादोषाः संयोजनादीनां च पञ्चकमिति। कीदृशः पुनराहारः साधुनाभोक्तव्य इत्याहमू. (७०२) आहारंति तवस्सी विगइंगालं च विगयधूमंच।
ज्ञाणज्झयणनिमित्तं एसुवएसो पवयणस्स ।। वृ. तपस्विनः' यथोक्ततपोऽनुष्ठाननिरता आहारयन्ति भोजनं विगताङ्गारं रागाकरणात, विगतघूम चद्वेषाकरणात, तदपिननिष्कारणंकिन्तुध्यानाध्ययननिमित्तम एष उपदेशः प्रवचनस्य' भगवच्छासनस्य । तदेवमुक्तं साङ्गारं सघूमद्वारम्, अधुना कारणद्वारमाह. . मू. (७०३) छहिं कारणेहिं साधू आहारितोऽवि आयरइ धम्म।
छहिं चेव कारणेहिं निहितोऽवि आयरइ॥ वृ. षभिः कारणैर्वक्ष्यमाणस्वरूपैः साधुराहारन्नप्याहारमाचरति धर्मः, षडभिरेव च कारणैर्वक्ष्यमाणस्वरूपै जनाकरणनिबन्धनः निहितोऽवित्तिपरित्यजन्नप्याचरतिधर्म।तत्रयैःषड्भिःकारणैराहारमाहारयति तानि निर्दिशति- .
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org