________________
४०६
पिण्डनियुक्तिः-मूलसूत्रं मू. १६६६) उभिज्ज पिज्ज कंगू तक्कोल्नणसूवकजिकढियाई।
____ एए उ अप्पलेवा पच्छाकम्मतहिं भइयं॥ वृ. 'उद्भेद्या वस्तुलप्रभृतिशाकभर्जिका पेयाः' यवागू: 'कंगूः' कोद्रवौदनः 'नर्क' तक्राख्यम् उल्लणं' येनौदनमाद्रींकृत्योपज्युते सूपः' राद्धमुद्गदाल्यादिः ‘कानिकं' सौवीरं 'क्वथितं' तीमनादि, आदिशन्दादन्यस्यवंविधस्यपरिग्रहः, एतानिद्रव्याण्यल्पलेपानि एतेषुपश्चात्कर्मभाज्यं कदाचिदभवति कदाचिन्नेति भावः। सम्प्रति बहलेपानिद्रव्याणि दर्शयतिमू. १६६७) खीर दहि जाउ कट्टर तेल्ल घयंफाणियं सपिंडरसं।
इच्चई बहलेवं पच्छाकम्भंतहिं नियमा। वृ. क्षीरं' दुग्ध 'दधि' प्रतीतं 'जाउ' क्षीरपेया 'कट्टर' प्रागुक्त स्वरूपं तैलं धृतं च प्रतीतं, 'फाणित' गुडपानक 'सपिण्डरसम्' अतीव रसाधिकं खजूरादि इत्यादि द्रव्यजातं बहुलेपं द्रष्टव्यं । तत्र च पश्चात्कर्म नियमतः, अत एव यतयो दोषमीरवस्तानिन गृह्यन्ति। यदुक्तं - पच्छाकम्मं तहिं भझ्यंति सम्प्रति तामेव भजनामष्टभङ्गिकया दर्शयतिमू. (६६८) संसद्वेयर इत्थो मत्तो विय दव्व सावसेसियरं।
एएसु अट्ठभंगा नियमा गहणं तुओएसु॥ वृ. दातुः सम्बन्धी हस्तःसंसृष्टोऽसंसृष्टो वाभवति, मात्रकमपि च येन कृत्वा भिक्षां ददाति तदपिमात्रं संसृष्टमसंसृष्टं वा, द्रव्यमपि सावशेष निरवशेष वा, एतेषां च त्रयाणां षदानां संसष्टहस्तसंसष्टमानसावशेषद्रव्यरूपाणां सप्रतिपक्षाणां परस्परं संयोगतोऽष्टौ भङ्गा भवन्ति, ते चामी-संसृष्टो हस्तः संसृष्टं मानं सावशेषं द्रव्यं १, संसृष्टो हस्तः संसृष्टं मात्रं निरवशेषं द्रव्यं २, संसृष्टो हस्तोऽसंसृष्टं मात्रं सावशेषं द्रव्यं ३,संसृष्टोहस्तोऽसंसृष्टंमात्रंनिरवशेषद्रव्यं४,असंसृष्टोहस्तःसंसृष्टंमानंसावशेषद्रव्यं ५, असंसृष्टोहस्तः संसृष्टं मात्रं निरवशेषं द्रव्यं ६, असंसृष्टो हस्तोऽसंसृष्टं मात्रं सावशेषं द्रव्यं ७, असंसृष्टो हस्तोऽसंसृष्टं मात्रं निरवशेषं द्रव्यं ८, एतेषु चाष्टसु भङ्गेषु मध्ये 'नियमात्' निश्चयेन 'ओजस्सु' विषमेषु भङ्गेषु प्रथमतृतीयपश्चमसप्तमेषु ग्रहणम्'आदानकर्त्तव्यं,नसमेषु-द्वीतीयचतुर्थष्ठाष्टमरूपेषु, इयंचात्रभावना-इहहस्तो मानं वा द्वे वा खयोगेन संसृष्टे वाभवतोऽसंसृष्टे वा नतद्वशेन पञ्चात्कर्म सम्भवति, किंतर्हि ?-द्रव्यवशन, तथाहि-यत्र द्रव्यं सावशेषतते साध्वर्थं खरण्टिते अपिनदात्री प्रक्षालयति. भूयोऽपि परिवेषणसम्भवात. यत्र तु निरवशेष द्रव्यं तत्र साधुदानानन्तरं नियमतस्तद्व्याधारस्थाली हस्तं मात्र वा प्रक्षालयति, ततो द्वितीयाद्विषुभङ्गेषुद्रव्ये निरवशेषेपश्चात्कर्मसम्भवान्नकल्पते,प्रथमादिषुतुपश्चात्कर्मासम्भवात्कल्पतेइति। मू. (६६९) सचित्ते अचित्ते मीसगतह छड़णय बउभंगो।
. चउभंगे पडिसेहो गहणे आणाइणा दासा ।। वृ. छर्दितमुन्झितं त्वक्तमिति पयार्याः, तच्च त्रिधा, तद्यथा-सचित्तमचित्तं मिश्रं च, तदपि चकदाचि. च्छंद्यते 'सश्चित्त' सचत्तिमध्ये कदाचिदचित्ते कदाचिन्मिश्रे. तत एवं छर्दन सचित्ताचित्तमिश्रद्रव्या. णामाधारभूनानामाधेयभूतानांचसंयोगचतुर्भङ्गीभवति, अत्रजातोवेकवचनं ततोऽयमर्थः-निस्रश्चनुर्भङ्गयों भवन्ति, तद्यथा-सचित्तमिश्रपदाभ्यामका. सचित्ताचित्तपदाभ्यां द्वितीया, मिश्राचित्तपदाभ्यां तृतीया, तत्र सचित्ते सचित्तं छर्दितं मिश्रे सचित्तं सचित्ते मिश्रं मिश्रेमिश्रामिति प्रथमा, सचित्ते सचित्तम. अचित्ते सचित्तं सचित्तेऽचित्तम, अचित्तेऽचित्तमिति द्वितीया, मिश्रे मिश्रम, अचित्ते मिश्रं मिश्रेऽचित्तम अचित्तेऽचित्तमिति
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org