________________
३८७
मूलं-५.७६/२
वृ. उत्कृष्टरसानि प्रचुरसोपेतानियानि परित्तानां प्रत्येकवनस्पतीनांचूतफलादीनाम,अनन्तानाम्अनन्तकायिकानां च पनसफलादीनां सद्यःकृतानि श्लक्ष्णखण्डांनि इति सामागम्यत्तः, तैः 'आलिप्त' खरण्टितं यदस्तादि, तन्महीरहेषु. अत्र च तृतीयार्थे सप्तमी. महीरुहेम्रक्षितमवसेयं, 'परित्तनंत' इत्यत्र प्राकृतत्वाद्विभक्ति वचनव्यत्यय इति षष्ठीबहुवचनं व्याख्यातं । मू. (५७७) सेसेहिं काएहिं तीहिवि तेऊसमीरणतसेंहिं।
सचित्तं भीसंवा न मक्खितं अत्थेि उल्लं वा॥ वृ.शेषैस्तेजःसमीरणत्रसरूपैस्त्रिभिरिपिसचित्तरुपंमिश्ररूपमार्द्रतारूपंवाम्रक्षितंनभवति,सचित्तादितेजस्कायादिसंसर्गेऽपि लोके म्रक्षितशब्दप्रवृत्त्यदर्शनात्, अचितैस्तु तैर्मस्मादिरूपैः पृथिवीकायेनेव प्रक्षितत्वसम्भव इति न तस्य प्रतिधेनः, वातकायेनत्वचित्तेनापिन प्रक्षितत्वं घटते. तथा लोके प्रतीत्यभावात।सम्प्रतिसचित्तपृथिवीकायादिम्रक्षितहस्तमात्रेआश्रित्यभङ्गानकल्प्याकल्प्यविधिंचप्रतिपादयतिमू. (५७८) सचित्तमविरवयंमी हत्थे मत्ते य होइ चउमंगो।
आइतिएपडिसेहो चीरमे भंगे अणुन्नाओ॥ वृ. सचित्तैः' पृथिवीकायादिमिर्प्रक्षिने हस्ते माक्षे च चतुर्भङ्गी' चत्वारो बङ्गाः, सूत्रे च पुंस्त्वनिर्देश आर्षत्वात, ते च चत्वारोभङ्गा अमी, तद्यथा-हस्तो म्रक्षितो मात्रं च, हस्तो प्रक्षितो नमात्रं, मात्र म्रक्षितं न हस्तः नापिमानापिहस्त-तत्राऽऽदिमेभङ्गत्रिकेप्रतिवेधोः,नकल्पतेगृहीतुमितिभावः, चरमेभङ्गेपुनरनुज्ञातो यतिस्तीर्थकरगणधरै, तत्र दोषाभावात्। अचित्तम्रक्षितस्माश्रित्य कल्पाकल्प्यविधिमाहमू. (५७९) अचित्तमक्खियमि उचउसुविभंगेसु होइ भयणाउ!
अगरहिएणउगहणं पडिसेहो गरहिए होई॥ वृ.अचित्तम्रक्षितेऽपिहस्तमात्रेअधिकृत्यप्राग्वच्चत्वारोभङ्गा,तत्रचचतुर्ध्वपिभङ्गेषु भजना विकल्पना, तामेवाह अगहितेन' लोकानिन्दितेनघृतादिना म्रक्षिते ग्रहणं, तु वसादिना प्रक्षिते भवति प्रतिषेधः, तत्रापि चतुथो भङ्गः शुद्ध एवेति ग्रहणम्। अगर्हितम्रक्षितमप्यधिकृत्य विशेषमाहमू. (५८०) संसजिमेहिं वजं अगरहिएहिपि गोरसदवेहि।
महुघयतेल्लुगलेहि य मा मच्छिपिपीलियाधाओ॥ वृ. संसक्ति मदभ्यां तन्मध्यनिपतितजीवयुक्ताभ्यां गोरसद्वाभ्यां' दध्यादिपानकाभ्यामगर्हिताभ्यामपि प्रक्षितं म्रक्षिताभ्यां हस्तमात्राभ्यां वा दीयमानं 'वयं' परिहार्य न ग्रहीतव्यमित्यर्थः, तथा मधुवृततेलद्रवगुडैरगर्हितैरपि प्रक्षितं म्रक्षिताभ्यां वा हस्तमात्राभ्यां दीयमानं वज्ये, कृत इत्याह- ‘मा मच्छिपिपीलियाधाओ'मामक्षिकापिपीलिकानाम, उपलक्षणमेतत.पतङ्गादीनांवातादिवशतोलग्नानांधातो. विनाशाभूदितिकृत्वा एतधोत्कृष्टानुष्ठानंजिनकल्पिकाद्यधिकृत्याक्त मवसेयं,स्थविरकल्पिकास्तुयथाविधि यतनया धृताऽपि गुडादिक्षितमशोकवाद्यपि च गृह्यन्ति ।। सम्प्रति गर्हितागर्हितविशेषमाहमू. (५८१) मंसवससोणियासव लोए वा गरहिएहिवि कनेजा।
उभओऽवि गरहिएहिं मुत्तुच्चारहिं छित्तंपि॥ वृ. मांसवसाशोणितासवैः अत्र सूत्रे विभक्ति लोप आर्षत्वान्, लोके गर्हितेरपि, वाशब्द: पूर्वापक्षया समुच्चये म्रक्षितं वर्जयेत्, तथा 'उभयस्मिन्नपि लोके लोकोत्तरे चगर्हिताभ्यां मूत्रोच्चाराभ्यामास्तां म्रक्षितं स्पृष्टमपि वर्जयेत् । उक्तं म्रक्षितद्वारम अथ निक्षिप्तद्वारमाह
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org