Agam Sutra Satik 41B Pindniryukti MoolSutra 2b

SR No.: 003379
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan
Publication Year: 2000
Total Pages: 202
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 41, & agam_pindniryukti
File Size: 9 MB

Page 11

२४२
पिण्डनियुक्तिः- मूलसूत्रं म. (११) गोण्णसमयाइरित्तं इणमन्नं वाऽविसूइयं नाम। जह पिंडउत्ति कीरइ कस्सइ नाम मनूसस्स॥
[भा. ५] वृ. इदंपिण्डइतिनामअन्यद्वा गौणसमयातिरिक्तं गौणसमयजविभिन्नमपिशब्दसूचितमस्ति, तदेव दर्शयति-यथा कस्यापिमनुष्यस्य पिण्डइति नाम क्रियते, तद्धिनगौणं प्रभुतद्रव्यसंश्लेषणासम्भवाच्छरी. रावयसङ्घातस्यचाविवक्षणातनापिसमयकलम,अतइदमुमयातिरिक्त मिति।नुसमयकृतोमयाति-रिक्तयोर्न कश्चित्परस्परं विशेष उपलभ्यते, उभयत्राप्यन्वर्थविकत्वादात्मामिप्रायकृतत्वाविशेषाच, तत्कथं द्वयोरूपादानं?, साङ्केतिकमित्येवोच्यताम्. एवं हि द्वयोरपि ग्रहणं भवति तदयुक्तम. अभिप्रायापरिज्ञानाद् इह हियल्लौकिकंनामसाङ्केतिकंतत्पृगजनाःसामयिकाश्चव्यवहरन्ति,यत्पुनःसमयएवसाङ्केतिकंतत्सामयिका एवन पृथगजनाः। तथा चाह भाष्यकृद्. मू. (१२) तुल्लेऽवि अभिप्पाए समयप्रसिद्धं न गिण्हए लोओ। जंपुन लोयप्रसिद्धं तं सामइया उवचरन्ति ।।
[भा.६ . वृ. इहाभिप्रायशब्देन पदैकदेशे पदसमुदायोपचारादभिप्रायकृतत्वमुच्यते, तत्रायमर्थः-अभिप्रायेण. इच्छामात्रेण कृतं न तु वस्तुबलप्रवृत्तमभिप्रायकृतं, तस्य भावोऽभिप्रायकृतत्वं साङ्केतिकत्वमित्यर्थः, तस्मिंस्तुल्येऽपि समानेऽपि. आस्तामसमाने इत्यपिशब्दार्थः', समयप्रसिद्धं 'लोकः, पृथगजनरूपोन गृह्याति-नसमयप्रसिद्धेनसाङ्केतिकेननाम्राव्यवहरति,नखलु पृथगजनोभोजनादिकंसमुद्देशादिनासमयप्रसिद्धेनसाङ्केतिकेननाम्नाव्यवहरति, यत्पुनल्लोकप्रसिद्धं तत्पृथगजनाःसामयिकाश्चोपचरन्ति,तत इत्थं समयकृतोभयातिरेक्तयोः स्वभावभेदाद् तदयोरपि पृथगुपादानमर्थवत, एतेन गौणोभयकृतयोरपि स्वभावभेदसूचनेन पृथगुपादानं सार्थकमुपपादितं द्रष्टव्यं, तथाद्दि-यद्यपि गौणमुपयकृतक चान्वर्थयुक्त त्वेनाविशिष्टं, तथापि यद्धौणं तत्पृथगजनाः सामयिकाथ व्यवहरन्ति, यत्पुनः समयप्रसिद्धं गौणं तत्सामयिका एव न पृथज्जनाः, तेथा तेन प्रयोजनाभावात, समयप्रसिद्धेन हि नाम्ना गौणेनापि यथोक्तसमयपरिपालननिष्पन्नचेतसांगृहीतव्रतानांप्रयोजनंनगृहस्थानाम् अतःस्वभावभेदात्तयोरपिपृथगुपन्यासः सार्थकइति॥तदेवनामपिण्डोनियुक्ति कृतोपदर्शितोभाष्यकृतासम्रपञ्चव्याख्यातः,साम्प्रतंयत्पूर्वप्रतिज्ञातं नियुक्ति कृता- 'ठवणापिंड अतो वोच्छं' तत्समर्थयमानः स एवाहम. (१३) अक्खे वराडए वा कटे पुत्थेव चित्तकम्मेवा।
. सब्भावमसम्भावं ठवणापिंड वियाणाहि॥ वृ.सत इव विद्यमानस्येवभावः सत्ता-सदभावः, किमुक्तं भवति?-स्थाप्यमानस्येन्द्रादेरूपाङ्गोपाङ्गचिह्नवाहनाहरणादिपरिकररूपाय आकाशविशेषो यदर्शनात्साक्षाद्विद्यमानइवेन्द्रादिलक्ष्यत स सदभावः, तदभावोऽसद्भावः, तत्र सद्भावसमभावंचाश्रित्य अक्ष चन्दनक कपदं वराटके वाशब्दाऽङ्गलायकादि. समुश्चयार्थः, उभयत्रापि च जातावकवचनं, तथा काष्ठ' दारुणि 'पुस्त' ढिउल्लिकादौ, वा शब्दो लेप्यपाषाणसमुञ्चये,चित्रकर्माणिवायापिण्डस्यस्थापनासाऽक्षादिःकाष्ठादिष्वाकारविशेवापिण्डत्वेनस्थाप्यमान-स्थापना पिण्डः, इयमत्रभावना-यदाकात्मप्ये उपलचित्रकर्मणिवाप्रभूतद्रव्यसंश्लेषरूपःपिण्डाकार: साक्षाद्विद्यमानइवालिख्यते.यद्वाअक्षाःकर्पदकाअङ्गुलीयकादयोवाएकत्रसंश्लेष्यपिण्डत्वेनस्थाप्यन्तेयथैष पिण्डः स्थापित इति तदा पिण्डाकारस्योपलम्यमानत्वात्सद्भाक्तपिण्डस्थापना, यदात्केनस्मिन्नक्षे वराटकेऽङ्गलीयके वा पिण्डत्वेन स्थापना एष पिण्डो मया स्थापित इति तदा तत्र पिण्डाकारस्यानुपलभ्य