________________
मूले- ३५
मू. (३५)
निव्विसउत्तिय पढमो बिड़ओ मा देह भत्तपाणं तु । तडओ उवगरणहरो जीवचरितस्स वा भेओ ।।
[भा. २४]
बृ. सुगमा. नवरं जीय'त्ति जीवितभेदकारी चतुर्थी भेदवारित्रभेदकारी वा चतुर्थी राजा. उपकरणहारिजीवितचारित्रहारिणोर्गणभेद: कार्य इति । 'तं चरव्विहं निव्विसओत्ति य पढमा मा देह भत्तपानं तु । तइओ उवगरणहरो जीवचरित्तस्स वा भेओ' | आह कथं पुनः साधूनां त्यक्तापराधानां राजभयं भवति ?, 'यस्य हस्तौ च पादौ च जिह्याग्रं च सुयन्त्रितम । इन्द्रियाणि च गुप्तानि तस्य राजा करोति किम् ? ॥' सत्यमेतत् किं तर्हि ?मू. (३६)
अहिमर अनिदरसणवुग्गाहणया तहा अनायारे । अवहरणदिक्खणाए आणालोए व कृप्पिज्जा ॥
अंतउरम्पवेसो वायनिमित्तं च सो पउसेज्जा ।
१९
(भा. २५)
मू. (३७/१)
वृ. 'अभिमराः' अभिमुखमाकार्य मारयन्ति म्रियन्तं वेत्यभिमराः कुतश्रित्कोपाद्राजकुलं प्रविश्यापरं व्यापादयन्तीति साधूनां किमायातमिति चेत्, उच्यते. अन्यथा प्रवेशमलभमानः कैश्चित्साधुवेषेण प्रविश्य तत्कृतं, ततश्च निर्विवेकित्वात्स राजा साधुभ्यः कुप्येत्, कुप्येदिति चैत-त्क्रियापदं प्रतिपदं योजनीयं. अभव्यत्वात्. अनिष्टान्-अप्रशस्तान् मन्यमानो दर्शनं नेच्छति, प्रस्था-नादौ च दृष्ट्रा इति कुप्येत् । 'व्युद्ग्राहणता' विशब्दः कुत्सायामुत्- प्राबल्येन केनचित्प्रत्यकेन व्युरद्रा - हितः यथैते तवानिष्टं ध्यायन्तीतिकुप्येत्। लोकंप्रत्यनाचारंसमुद्देशादीन् दृष्ट्रा कुप्येत्. अपहरणं कृत्वातत्प्रतिबद्धो दीक्षितइति - कुप्यत्, आज्ञालोपेवाकाचिदाज्ञालोपिता-नकृताततश्रकुप्येत् ?, अन्तःपुरे प्रवेशंकृत्या केनचिल्लिङ्गधारिणा विकर्म कृतं ततः प्रद्वेषं यायात्, वादिना वा केनचिद्भिक्षुणा परिभूत इति, ततो निमित्तात् स इतिराजा प्रदिष्यति प्रदुष्येद्रा । द्वारम् । तं पुन रायदुङ्कं कहं होज्जा ?, केनतिलिंगत्थेनमंते उरमवरद्धं होज्जा । अहवा जहा वा वादिना वादे “तस्स पंडियमाणस्स बुद्धिल्लस्स दुरप्पणो । भुद्धं पाएण अक्कम्म वाई वाउरिवागओ ।" एवं राय दुई भविज्जा, निव्विस भत्तपानपडिसेहे उवगरणहरे अ एत्थ गच्छेण चेव वज्रंति, जन्थ जीवचरित्तभेओ तत्थ एगानिओ होज्जा । क्षुभितद्वारं व्याचिख्यासुराह -
मू. (३७/२)
खुभिए मालुज्जेनी पलायणं जो जओ तुरिअं ।।
(भा. २६] वृ. क्षोभे एकाकी भवति. क्षोभः- आकस्मिकः संत्रासः तव 'मालुज्जेणि' त्ति माला अरहट्टस्य पतिता. उज्जयनी नगरी, उज्जयिन्यां बहुशो मालवा आगत्यागत्य मानुषादीन हरन्ति, अन्यदा तत्र कूपेऽरघट्टमाला पतिता, तत्र केनचिदुक्तं माला पतिता. अन्येन महसा प्रतिपन्नं मालवाः पतिताः, ततः संक्षोभः, तत्र किं भवति ? आह- पलायणं जो जओ तुरिय' 'पलायन' नाशनं यः कचिद्यत्र व्यवस्थितस्तच्छ्रुतवान सतत एव नष्ट इति । मालुज्जेनित्ति दृष्टान्तसूचकं वचनम । खुभिए वा एगागी होज्जा, जहा उज्जेनीए अरहट्टमाला पडिआ, लोगों सद्यो पनाओ मालवा पडिवत्ति एरिसे खुभिए एगागी होज्जा, जो जओ सो तओ नासति । अधुना यदुक्तं राजभयद्वारे, 'वायनिमित्तं च से पउस्सेज्ज' त्ति तद्व्याचिरख्यासुराहमू. (३८) तरस पंडियमानस्स. बुद्धिल्लस्य दुरप्पणो ।
मुल् पाएण अक्कम्म, वार्ड वारिवागओ ॥
[भा, २७] वृ. आह चोदक:- शोभनं स्थानं नद व्याख्यायाः, ननु क्षुभितद्वारेणान्तरितत्वात्कोऽयं प्रकार : १ इति. अत्रोच्यते. नियुक्तिग्रन्थवशाददोषः । यतोऽत्रैकगाथया "अंतउरे" इत्यादिकया राजभयक्षुभितद्वारे उक्ते
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org