________________
દ
ओ नियुक्तिः मूलसूत्र
णिम्माण सयमेव निमित्तं धेत्तयं, अहवा सीसो महणधारणासंपन्नो निधिकारी जो सो गेण्हाविज्जइ, जया जारिओ वुड्डो भवइ तया अविगारिस्स सीसस्स देइ, जाहे सो न होज्जा ताहे अन्नो कोइ पुच्छिज्जइ, ताहे बारसहिं निग्गतघं, अह बारसएहिं न नायं ताहे एक्कारसहिं जाव जाहे एक्केणविण नायं होज्जा ताहिं छहिं मासेहिं सुयं ताहे निम्गच्छन्तु, अहवा न चेव नाथं असिवं जायं ताहे निम्गच्छंतु । अक्षरव्याख्या अतिशयनमतिशयः- प्रत्यक्षं ज्ञानमवधिमनः पर्यायकेवलाख्यं तेन ज्ञात्वा देवता वा कथयति, भविष्यत्यशिवमिति, निमित्तम् - अनागतार्थपरिज्ञानहेतुर्ग्रन्थस्तस्यग्रहणं स्वयमेव करोत्याचार्यः शिष्यों वायोग्यो ग्राह्यते निमित्तं. 'परिहाणिजाव पत्तं तिद्वादशकेन यदान ज्ञातं तदा एकांदशकेनेत्येकेकहान्या परिहानिरिति यावत्प्राप्तमिति तावत् स्थिताः कथञ्चिद्यावत्प्राप्तम् आगतमशिवं, तत्र किमिति ?, निर्गमन निर्गमः कार्यः सर्वैरिति । कथं तर्ह्य शिवमाश्रित्यैकाकित्वमिति चेतदाह- 'गिहाणपडिबंधो' ग्लानो - मन्दस्तयैवाशिवकारिण्या देवतया कृतः पूर्वभूतां वा तेन प्रतिबन्धः न निर्गमः सर्वेषां || तस्याश्वाशिवकारिण्याः स्वरूपप्रतिपादनायाहमू. (२८) संजयगिहितदुभय भद्दिआ य तह तद् भयस्सवि अ पंता । चउवज्जणवीस उवस्सए य तिपरंपरामत्तं ॥ असिवे सदसं वत्थं लोह लोणं च तह य विगईओ । एयाइं वज्जिज्जा चउवज्जणयंति जं भणिअं ॥
मू. (२९)
[भा. १८]
वृ. संयताः साधवस्तेषां भद्रिकानगृहिणामितिप्रथमो भङ्गः, गृहिणां भद्रिका न संयतानामिति द्वितीयः, तथोभयभद्रिकेति तृतीयः, उभयप्रान्तेतिचतुर्थः । सापुनचउप्पयारा संजयभद्दिगागिहत्थपंता १ गिहत्थभहिमा संजयपंतार उभयपंता ३ उभयभद्दिआ ४ | कहं पुण संजयभद्दिगा होज्जा ?, गिहत्थे उद्दवेड, संजए भणतिनिरुवसम्गा अच्छह, ताहेवि गतघं, कोहा जाणति पमत्ता पहोएज्जा वा गेण्हेज्जा वा, गिहिभद्दिगा संजयपता संजय चेव पढमं गेहति जहा एते महातवस्सी एते चेव पढमं पेल्लेयब्द, एतेसु निज्जिएसु अवसेसा निज्जिआ चेव भवंति, एत्थं जा होउसा होउ निग्गंतव्वं, जाहेन निग्गया केणड़ वाघाएण, को वाघाओ ?, पुल्वं गिलाणो वाहोज्जा, ताए वा उद्दाइआए कोइ संजओ महितो होज्जा, पंथा वा न वहति, ताहे तत्थ जयणाए अच्छियव्वं, का जया ?, इमानि चत्तारि परिहरिअव्वाणि - विगई दसविहावि लोणं लोहं च सदसं वत्थं च, जाणि अ कुलाणि असिवेण गहिआणि तेसु आहारईणि न गेण्डंति, जाहे सद्याणिवि महियाणि होज्जा ताहे दिठ्ठे दिट्ठीए न पाडिंति ओमत्थिआ गेण्हंति, दिक्रीड़ संकमड || 'चउवज्जणं' ति चतुर्णां वर्जना - परिहारचतुर्वर्जना विकृत्यादीनां चतुर्षु वा वर्जना क्षेत्रस्य संयतभद्रिका गृहिप्रान्ता इत्यादिषु भङ्गकेषु, 'वीसु उवस्सए यत्ति ग्लानविधिः, विष्वग्-भेदेनोपाश्रयः- आश्रयः कर्तव्य इत्यर्थः । जो संजता असिवेण गहिओ होज्जा, तस्स 'दूरद्वियस्स भत्तं तिपरंपरेण दिज्जइ । 'तिपरंपराभत्तं ' ति, त्रयाणां परम्परा । त्रिपरम्परा, भक्तं- आहारः, तद् एको गृह्णाति द्वितीयश्रानयति तृतीयोऽवशया ददातीत्यर्थः । अवधूतम् -अवज्ञातं, जहा अवधूता नासति ॥ ग्लानोद्वर्तनादिविधिप्रदर्शनायाह
[भा. १७]
मू. (३०)
उव्वत्तणनिल्लेवण बीते अनभिओगऽभीरूय । अहिअकूले भत्तं गहिए दिट्टि परिहरिज्जा ॥
[भा. १९]
वृ. उद्वर्तनं - ऊर्ध्व वर्तनंयदसावुद्वत्त्र्त्यते, निर्लेपनंयदसौ निर्लेपः क्रियते, उपलक्षणं चैतत्, तस्य सकाशं न स्थातव्यं दिवारात्रौ वा । अथ कीदृशेन साधुना कर्तव्यमित्याह- 'बीहते अनभिओग' त्ति बिभ्यत्यनभियोगः. विभ्यतीति भयं गच्छति भीरावित्यर्थः, नाभियोगोऽनभियोगः, यो भीरुः स तत्र न नियोक्तव्यः । कस्तर्हि
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org