________________
१३८
सट्टा सट्टा सो पिंडी तेन कज्जमिणं ।।
वृ. द्वित्रिचतुष्पथेन्द्रिया एकके त्रिप्रभृतयो यत्र समवायं गच्छन्ति स हीन्द्रियादिपिण्डः, तं चैवं समवाय गच्छन्ति स्वस्थानं स्वस्थानं एतदुक्तं भवति द्वीन्द्रिया द्वीन्द्रियरेव मिलितंद्रीन्द्रियपिण्डः, तथा त्रीन्द्रियास्त्रीन्द्रियैरेव त्रिप्रभृतिभिर्मिलितैस्त्रीन्द्रियपिण्ड उच्यते, एवं सजातीयैर्मिलितैः पिण्डो वक्तव्यो यावत्पञ्चेन्द्रिया इति स्वस्थान स्वस्थाने स पिण्डः । अयं तावद् द्वीन्द्रियादिः पञ्चेन्द्रियपर्यन्तः सचित्तादिः पिण्डी भवति यथाचित्तपिण्डा हीन्द्रियादिसत्कस्तेन चैतत्कार्यम
मू. (५८३)
आंधनियुक्तिः मृन्नसूत्रं
दियपरिभोगां अक्खाण ससख सिप्पमाईणं । तेइंदियाण उदेहिगाई जं वा वए विज्जो ॥
वृ. श्रीन्द्रियाणां परिभोगः 'अक्षाणां ' चन्दनकानां सशङ्गा याः शुक्त यः तदादीनां शङ्खेषु शुक्तिषु च औषधानि क्रियन्ते । त्रीन्द्रियाणां मध्ये उद्देहिकया, आदिशब्दादन्येन वा त्रीन्द्रियेण यहा वैद्यों ब्रूयाद, उद्देहिकायाः सत्कया मृत्तिकया प्रयोजनं स सर्वस्त्रीन्द्रियपरिभोगः । इदानीं चतुरिन्द्रियपरिभाग उच्यतेमू. (५८४) चदरिदियाण मक्खियपरिहारो आसमक्खिया चेव ।
1
पंचिदिअपिंडंमि उ अव्यवहारी उ नरड्या ||
वृ. चतुरिन्द्रियाणां मध्ये 'मक्षिकापरिहारेण' मक्षिकापुरीषेण ऊर्ध्वविरेकः क्रियते शरीरपाटवार्थ. अश्वमक्षिकोपयोगच तयाऽक्ष्णोरक्षराः पतिता उद्धियन्ते । अयं चतुरिन्द्रियपिण्डः, पञ्चेन्द्रियपिण्डे यदि परं नारकैर्व्यवहारः- उपयोगां न कश्चित्क्रियते । शेषास्तु तिर्यश्री देवा मनुष्याश्रोपयुज्यन्ते, तत्र तिरश्रां पञ्चेन्द्रियाणां सत्कमुपयोगं दर्शयन्नाहमू. (५८५)
चम्मट्टिदंतनहरोमसिंग अमिलाइच्छगणगोमुत्ते ।
वीरदहिमाइयाणं पंचिदिअतिरिअपरिभोगो ॥
Jain Education International
▾
वृ. तत्र चर्मणा कुष्ठिनः कार्यं भवति, अस्थ्ना - गृध्रनलकेन प्रयोजनं भवति वाय्वाद्यपहरणार्थ पादे बध्यते, दन्तेन सूकरादेः संबन्धिना प्रयोजन नखेन वा, रोमभिः प्रयोजनमुरभ्रादीनां सत्कस्तः कम्बलिका भवति श्रृङ्गेण किचित प्रयोजनं भवेत्, अमिला- उरभ्रा तत्परीषं पामादावुपयुज्यते, तेन गोमूत्रेण चोपयोगः । शेषं सुगमम् । इदानीं मनुष्योपयोगी दर्श्यतम. (५८६)
सच्चितो पव्वावण पंथवंटस य भिक्खुदानाई ।
सीसडियअच्चित्तं मीसट्टि सरकस्वपहपुच्छा ॥
वृ. प्रथमा सुगम, सचित्तमनुष्यप्रयोजनमुक्त म. इदानीमचित्तमनुष्यपिण्डदर्शनायाह- सांसडिग अचितं त्ति अचित्तेन शिरःकपालेन प्रयोजनं भवति पित्तारुए घसिऊण दिज्जइ, वेषपरावर्त्तादि क्रियत । इदानीं मिश्रमनुष्यपिण्ड उच्यते- 'मीराट्टिसरक्वपहपुच्छा' मिश्रीऽस्थियुक्तां यः सरजस्कः - कापालिकस्तस्य मिश्रस्य पथि पृच्छयोपयोगः । इदानी डवोपयोगप्रतिपादनायाहखमगाइकालकज्जातिएसु पुच्छज्ज देवयं किंचि ।
मू. (५८७)
पंथे सुभासु वा पुच्छंज व दिव्वमुवओगी ॥
वृ. अपकादि: कश्रिद. आदिशब्दादाचार्यादयः कालकार्यादी स्वमृत्युप्रच्छनादी- आदिग्रहणासङ्घादिकार्ये उत्पन्न पृच्छेत अर्थयेन काश्रिदेवतां पथि वा गच्छन शुभाशुभं पृच्छेत. अथवा शुभाशुभं दुर्भिक्षादि पृच्छेत, ततश्रायं दिव्यपिण्डोपयोगः । एवं तावत्सचित्तो नवप्रकारः । पिण्ड उक्तः, तदनन्तरं
|
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org