________________
मृलं-५४६
माहू ग्यवंति कम्मं अनेगभवसंचिअमनंतं॥ वृ. एतं प्रत्युपक्षणाविधिं युअन्तः' कुर्वाणाः चरणकरणयोगयुक्ताः सन्तः साधवःक्षपयन्ति कर्म, किंविशिष्टम् १ अनेकभवसचितम्' अनेकभोपात्तम अनन्तम्' अनन्तकर्मपुग़लनिवृत्तत्वात्तदनन्तमिति. अनन्तानां वा भवानां हेतुर्यत्तदनन्तं क्षपयन्तीति । उक्तं मागंप्रत्युपक्षणाद्वारं, तत्प्रतिपादनाच्चोक्तं प्रत्युपक्षणाद्वारमिति प्रतिलेखनाद्वारं समाप्तं ।। इदानीं पिण्डद्वारप्रतिपादनायाहमू. (५४७) पिंड व एसणं वा एत्ता वोच्छं गुरुवएसेणं।
गवसणगहणघासेसणाए तिविहाए विसुद्धं ॥ वृ. पिण्डं वक्ष्ये एषणां च, एषणा गवेषणा तां च अतः परं वक्ष्ये, गुरुपदेशेन न स्वमनीषिकया, सा चैषणा त्रिविधा भवति-गवेषणैषणा ग्रहणेषणा ग्रासषणा चेति. अनया विविधयाऽप्येषणया विशुन्द्रः-शुचिर्यः पिण्डस्तं वक्ष्य इति योगः। यथोद्दशं निर्देश' इतिन्यायात्प्रथमं पिण्डमव व्याख्यानयन्नाहमू. (५४८) पिंडस्स उ निक्खयो चउक्कओ छक्कआ य कायव्वो।
निक्खेवं काऊणं परवणा तस्स कायब्वा॥ दृ. तत्र पिण्डनं-पिण्ड:. 'पिण्ड सङ्घात', पिण्ड इत्यस्य पदस्य निक्षेपः कर्तव्यः स च निक्षेपकश्चतुष्ककः क्रियते षट्को वा, एवं निक्षेपं कृत्वा प्ररूपणा-व्याख्या तस्यैव पिण्डस्य कर्त्तव्या॥
तत्र चतुष्ककनिक्षेपंमू. (५४९) नाम ठवणापिंडो दब्वपिंडो य भावपिंडो य।
एसो खलु पिंडस्स उनिक्खेवो चउब्वेिहो होइ॥ वृ. नामपिण्डः स्थापनापिण्डो द्रव्यपिण्डो भावपिण्डश्चेत्येष तावच्चतुष्कको निक्षेपः, यदा पुनः क्षेत्रपिण्डः कालपिण्डश्च निक्षिप्यते तदाऽयमेव षट्को वा भवति, तत्र नामपिण्डः-पिण्ड इति नाम यस्य स नामपिण्डः। तच्च. मू. (५५०) गोन्नं समयकयं वाजं वावि हवेन तद्भएन कयं।
तं बिंति नामपिंडं ठवणापिडं अओ वोच्छं॥ व. तच्च नाम गोन्नं भवति यथा गुडपिण्ड इति. तथाऽन्यत्समयकृतं भवति, समयः-सिद्धान्तस्तेन कृतं, यथा “से भिक्ख वा भिक्खणी वा गाहावइकलं पिंडवायपडियाए पविट्टे समाणे जं जाणेज्जा अंबपानगं वा” इत्यादि, यद्यध्यसा पानकस्य द्रवस्वभावस्य (कृते) प्रविष्टस्तथाऽप्यसौ पिण्डार्थ प्रविष्ट इत्युच्यते, एष समयसिन्दः पिण्डः, यन्द्रा नाम भवत्तदर्भयन कृतलोकलोकोत्तरकृतं वा यन्नाम भवेत्, यथा गाहावइकुल पिंडवायपडियाए पविठ्ठण पिंडा चव सत्तुगाणं करओलद्धओ गुडपिंडो वा' तत्र लोक गुडपिण्डकः गुडपिण्डक एवोच्यते, समयेऽप्येवमेव पिण्डक उच्यत, एवमेवंगुणविशिष्टं सर्वमव नामपिण्डं ब्रुवते, अत ऊर्ध्वंस्थापनापिण्डं वक्ष्य इति। मू. (५५१) अक्ख वराडए वा कट्टे पोत्थ व चित्तकम्म वा।
सब्भावमसम्भावा ठवणापिंड वियाणाहि ।। वृ. स्थापना द्विविधा-सदभावस्थापना असदभावस्थापना चेति, तत्राक्षविषया सद्भावस्थापना असदभावस्थापना च भवनि. कथं ?. यदा एक एवाक्षः पिण्डकल्पनया बुद्ध्या कल्प्यते तदाऽ सदभावस्थापना. यत्रपुनस्तएवाक्षास्त्रिप्रभृतय एकत्र स्थाप्यन्ते तदा सदभावस्थापना, एवं वराटकषु' कपर्दकषु.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org