________________
मुलं-५२३
१२७ गृहपती रूट: सन कदाचित्तायति ततश्चात्मापघान इनि, नरमाइव्यासन्न नव्युत्सृजनीयं । इदानीं भावासन्नं प्रतिपादयन्नाह-आयाफ्वयण त्ति आत्मप्रवचनसंयमोपचातदाषा भावासन्ने भवन्ति, कथं?. स हि माधुरन्य. योगव्यावृत्तस्तावदास्त यावदतीव भावासन्नः संजातः. ततश्च त्वरित प्रयाति. पुनश्च केनचिद्धृतनापलक्ष्य भावासन्नतां धर्मप्रच्छनव्याजनान्द्रपथ एव धृतः ततश्च तस्य पुरीषवेगं धारयत आत्मोपघातो भवति. अथाद्धपथ एव व्यत्सृजति ततश्च प्रवचनापघाता भवति, संयमोपघातोऽपि तंत्रेवाप्रत्यपेक्षितस्थण्डिल व्युत्सृजतो भवति: तस्मादनागतमव गमन प्रवर्तत । इदानीं बिलवर्जितं व्याख्यायते. यत्राहमू. (५२४) होति बिल दो दोसा तसंसु बीएसुवावि ते चव।
संजोगआ अदासा मूलगमा होति सविसेसा॥ [भा. १८३) वृ.बिलप्रदशे व्युत्सृजना दोषद्वयं भवति-आत्मविराधना संयमविराधना च. दारं । इदानी "तसपाणबीयरहियं"ति व्याख्यायत. तत्राह- तयस बीएस् वावि ते चंव' त्रसेषु व्युत्सृजतः संयमविराधनाऽऽत्मविराधना च भवति. बीजेषु च व्युत्सृजतरत एव दोषा भवन्ति आत्मविराधना संयमविराधना च. तत्रात्मविराधना गोक्षुरकप्रभृतीनामुपरि व्युत्सृजता भवति, संयमविराधना तथैवेति. दारं । एवं तावदेककदोषदुष्टं स्थण्डिलमुक्त म्. इदानी द्वितीयादिसंयोगेन दोषदुष्टतां प्रतिपादयन्नाह संजोगआ य' संयोगतो द्रव्यादिदोषसंबन्धेन मूलगमात' मूलदोषभेदात्सकाशात् ‘सविशेषाः' द्विगुणतरादया दोषा भवन्ति, मूलमेदे तावदापातसंलोकदोषदष्टता तथाऽन्यस्तत्रैव यापघातदोषो भवति ततो द्विदोषसयोगतः सविशेषा दोषा भवन्ति । एवं दोषत्रयादिसंयोगतः सविशेषा अधिका एकैकस्मिन् स्थण्डिले ज्ञेया इति ।
इदानीं तस्मिन् दोषरहिते स्थण्डिले प्राप्तस्य यो विधिः स उच्यते. मू. (५२५) दिसिपवणगामसूरियछायाए पमज्जिऊण तिक्खुत्तो।
जस्सोग्गहात्ति काऊण वासिरे आयमज्जा वा ॥ वृ.तत्र तनसाधुना सज्ञाव्युत्सृजता दिसत्ति उत्तरायां दिशि पूर्वायांचन पृष्ठं दातव्यं,लोकविरोधात, तथा पवनग्रामसूर्याणां च पृष्ठं दत्त्वा न व्युत्सृजनीय, लोकविरोधादव, तथा छायायां प्रमाणयित्वा ‘तिक्खुत्तो'त्ति तिस्रो वाराः प्रमार्जयित्वा यत्र व्युत्सृजनीयं, जस्मोग्गहो'त्ति यस्यायमवग्रहस्तेनानुज्ञातव्य इत्येव कृत्वा व्यत्सजनीयं आयमज्ना वा' निलेपनं चापान एवमव कुर्यात. यदत स्थण्डिलऽनुज्ञापयित्वा चेति । इदानीमंतामेव गाथां भाष्यकारा व्याख्यानयन्नाह___ मू. (५२६) उत्तरपुव्वा पुज्जा जम्माएँ निसियरा अहिवडति। घाणारिसा य पवण सूरियगाम अवन्नो उ॥
भा. १८४] वृ. उत्तरा दिक पूर्वा च किल लोक हे अपि पूज्ये, ततश्च तयोः पृष्ठं न दातव्यं, 'जम्माए निगियरा अभिवडति' याम्या-दक्षिणा दिक तस्यां च रात्री पृष्ठं न दातव्यं, किमित्यतंदवम?. उच्यते. रात्री निशाचराः. पिशाचादयः अभिपतंतित्ति अभिमुखा आगच्छन्ति. एतदुक्तं भवति-रात्री दक्षिणाया दिश उत्तरायां दिशि देवाः प्रयान्ति (इति) लोक श्रुतिः, ततश्च तत्र पृष्टं न दातव्यं, प्रयच्छता लोकविरोधो भवति, घाणारिया यपवण'नि पवनस्य च पृष्ठं यदि दीयते तता घ्राणाशांसि भवन्ति सूर्यग्रामयोश्च पृष्ठप्रदान अवर्ण:- अयशी भवति, । इदानी छायाए'त्ति व्याख्यानयन्नाहमू. (५२७) संसत्तग्गहणी पुन छायाए निग्गयाण वापिण्ड |
छायासइ उहमिवि वासिरिस महत्तयं चिंद्र !। [भा. १८५|
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org