Page Text
________________
आवनियुक्तिः मूलसूत्र ३. अभ्यन्तरं बाह्यं च यत्तप उपधानम् - उपदधानीत्युपधानम्-उपकरातीत्यर्थः, नच्चोपधानं द्वादशविधमपि तप उच्यते । नवो गओ, नियमो भन्नति. स च द्विधा-इन्द्रियनियमो नोइन्द्रियनियमश्र, तत्रेन्द्रियतः इन्द्रियाण्यङ्गीकृत्य पूर्वोक्ता नियमः, 'कोहाइआ बिइओ'त्ति द्वितीया नोइन्द्रियनियमः क्रोधादिकः, आदिग्रहणान्मानमायालोभा गृह्यन्ते, एतेषां नियमोनिरोधः ।
नियमोत्ति गयं, इदानीं संजमा भन्नइ. सच सप्तदशप्रकारस्नत्राह. म. (४७३) पुढविदगअगनिमामअवणस्सईबितिचउक्कपंचिंदी। उर्जाव पोत्थगाइसु गहिएस असंजमा जणं ।।
भा. १६९] वृ. पुढविदगअगनिमारुअवणस्सबेइंदिअतेहंदिअचरिंदिअपंचिंदिया। तथा 'अजीवत्ति अविषु' पनकसंसक्त पुस्तकादिषु गृहीतेषु असंयमो भवति येन नन्न ग्राह्य. आदिशब्दात् दूसपणगं तणपणगंच. एतषु अपरिगृहातेषु संयमः परिगृहीतेषु त्वसंयमः । तहामू. (४७४) पहत्ता संजमा वृत्तो. उपहितावि संजमा।
पमनत्ता संजमो वृत्ता. परिट्टावेत्तावि संजमा ।।। [भा. १७०] वृ. प्रेक्षासंयम:-चक्षुषा यनिरूपणं, ततश्चैवं पूर्व चक्षुषा निरूपयतः प्रेक्षासंयम उक्तः। 'उटेहेत्तावि संज-मोत्ति उपेक्षा द्विप्रकारा तां कुर्वतः संयम उक्तस्तां च वक्ष्यति । पमन्जित्ता संजमो वृत्तो'त्ति प्रमार्जयतः संयम उक्तः। 'परिहवेत्तावि संजमोति परिष्ठापयतः' परित्यजतोऽपि पानकादि अतिरिक्तं संयम उक्तः। एवमेते चतुर्दश, मनोवाकायसंयमच त्रिविध उक्त एव द्रष्टव्यः । इदानी भाष्यकव्याख्यानयति-प्रथमगाथार्थः एकाकिकारणिकगमनयतनायामुक्तः, अजीवपुस्तकादिसंयमोऽपि अचित्तवनस्पतिगमनयतनायां व्याख्यात एव द्रष्टव्यः. इदानीं यदुपन्यस्तं 'उपेहित्तावि संयमो'ति तन्न क्वचिद्व्याख्यातमिति व्याख्यानयन्नाह. मू. (४७५) ठाणाइ जत्थ चंए पुव्वं पडिलेहिऊण चेएज्जा।
संजयगिहिचोयणऽचोयणे य वावारओवेहा ॥ [भा. १७१} वृ. स्थानं ऊर्ध्वस्थानं कायोत्सर्गादि, आदिग्रहणाविषीदनस्थानं त्वग्वर्तनास्थानं च गृह्यते, तत्स्थानादि यत्र चेतयते' चिती संज्ञाने' जानाति चेष्टते करोति अभिलषतीत्यर्थः, तत्र पूर्व-प्रथम प्रत्यपक्ष्य चक्षषा निरीक्ष्यततश्चेतयते स्थान कायोत्सर्गादि. आदिग्रहणान्निषीदनस्थानं त्वगवर्तनास्थानं च. उक्तः प्रेक्षासंयमः, इदानी उपक्षासंयम उच्यते, साचोपेक्षा द्विविधा, कथं ?-संयतव्यापारोपेक्षा गृहस्थव्यापारोपेक्षा च, तत्र यथासङ्ख्यं संयतस्य चांदनविषया व्यापारांपेक्षा, गृहस्थस्य चाचोदनविषया व्यापारोपेक्षा. एतदुक्तं भवति-साधु विषीदन्तं दृष्टा संयमव्यापारेषु चादयतः संयमच्यापारोपेक्षा, उपेक्षाशब्द श्रात्र ईक्ष दर्शन' उप-सामीप्यनक्षा उपेक्षा, तथा गृहस्थस्य व्यापारोपक्षा, गृहस्थमधिकरणब्यापारषु प्रवृत्तं दृष्टाऽचोदयता गृहस्थव्यापारांपेक्षा उच्यते, उपेक्षाशब्दश्चात्रावारणायां वर्तत इति।
इदानीं 'परिट्ठावेत्तावि संजमोत्ति व्याख्यायते, तत्राहमू. (४७६) उवगरणं अरेगं पाणाई वाऽवहट्ट संजमणं।
सागारिएऽपमज्जण संजम सेसे पमज्जणया ।। [भा. १७२] वृ. 'उपकरणं' वस्त्रादि यदतिरिक्तं गृहीतं तथा पाणाई वा' तथा पानकादि वा यदतिरिक्तं गृहातं तद् अवहट्टत्ति परित्यज्य. किं ?- संजमणा' संयमा भवतीति. आदिग्रहणाद्भक्तं वाऽतिरिक्तं परित्यज्य
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003378 |
| Book Title | Agam Sutra Satik 41A Oghniryukti MoolSutra 2a |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 256 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 41, & agam_oghniryukti |
| File Size | 9 MB |