Page Text
________________
मूलं-५ सोऽन्य एव, योऽपि चोत्तरां क्रियां करोति सोऽपिचान्य एव, तत् एकान्तानित्यवादेऽपिन घटते क्त्वाप्रत्यय इति॥अयं तावत्समुदायार्थः, अधुना भाष्यकृदेककमवयवं व्याख्यानयति-तत्र तत्त्वभेदपर्यायैव्याख्ये ति पर्यायतो व्याख्या कुर्वन्निदं गाथासूत्रमाहमू. (६) ओहे पिंड समासे संखेवे चेव होति एगट्ठा। निज्जुत्तत्ति य अत्था जंबद्धा तेन निजुत्ती।
भा. १] वृ. ओघः पिण्डो भवतीति योगः. पिण्डनं पिण्डः. संघातरूप इत्यर्थः, 'समासे' इति समसनं समासः, 'असुक्षेपण' सम्-एकीभावेनासनं क्षेपणमित्यर्थः, तथा च समासेन सर्व एव विशेषागृह्यन्ते, ओघः समासो भवतीति योगः, एवं भवतीति क्रिया सर्वत्र मीलनीया । संखेवे' इइत संक्षेपणं संक्षेपः सम्-एकीभावेन प्रेरणमित्यर्थः, चशब्द उक्तसमुच्चये. कदाचदनुक्तसमुच्चये, एवंशब्दः प्रकारवाचकः, एवमेतेषामपि पिण्डादीनायपर्यायास्तंमीलनीयाइति।नियुक्तिपदव्याख्यानार्थमाह-निज्जुत्तत्तिय' इत्यादि, निः-आधिक्ये योजनयुक्तिः, आधिक्येनयुक्तानिर्युक्ताः अर्यन्त इत्यर्थाःगम्यन्तइत्यर्थः ततोनियुक्ता इतिचाऽर्थायद यस्मादबद्धास्तेन नियुक्तिरभिधीयते। अथवाऽन्यथा-निश्चयेन युक्तानियुक्तिरिति चार्थाः यदबद्धास्तेन नियुक्ति रभिधीयते, इत्ययंगाथार्थः।एकार्थिकप्रतिपादनेनचएकान्तभेदाभेदवादीव्युदस्येते.नैकान्तभेदपक्षे एकाथिकानियुज्यन्ते, कथम्?,यस्य कान्तेनैवसर्वेभावाःसर्वथाभिन्नावर्तन्तेतस्यहियथाघटशब्दात्पटशब्दोभिन्नः एवं कुटशब्दोऽपि भिन्न एव तत्कथं घटशब्दस्य-कुटशब्द एकार्थको युज्यते?, एकार्थिकत्वं हि कथश्चिभेदेभवतीति, एवमेकान्ताभेदवादिनोऽपिनयुज्यन्तेएकार्थिकानि, कथम्?, यस्यह्यभेदेनसर्वेभावा व्यवस्थितास्तस्य यथा घटशब्दस्य घटशब्दोऽभिन्न एकार्थिको न भवति एवं कुटादयोऽपि न युज्यन्ते अभिन्नत्वात्, इत्यलं चसूर्येति। अधुना चरणपदव्याख्यानार्थमिदं गाथासूत्रमाहमू. (७) वय समणधम्म संजम वेयावच्चं च बंभगुत्तीओ। नाणाइतियं तव कोहनिग्गहाई चरणमेयं
भा. २] वृ. भवतीति क्रियाऽनुवर्तते. व्रतादि चरणं भवतीति योगः. व्रतानि-प्राणातिपातादिनिवृत्तिरूपाणि 'समणधम्मत्ति श्रमणाः साधवो धारयतीति धर्मः श्रमणानां धर्मः-क्षान्त्यादिकश्चरणं भवतीति सर्वत्र मीलनीयम्। संजमे तिसम-एकीभावेन यमः संयमः, उपरम इत्यर्थः सच प्रेक्षोत्प्रेक्षादिरूपः सप्तदशप्रकार: 'वेयावच्च' इतिव्यावृत्तास्यभावोवैयावृत्त्यं आचार्यादिभेदाहशप्रकार.चशब्दःसम-च्यये किंसमच्चिनोति?. विनयच बंभगुर्ताओ'त्तिब्रह्मइति-ब्रह्मचर्यतस्यगुप्तयाब्रह्मचर्यगुप्तस्यः, चर्यशब्दलोपादेवमुपन्यासःकृतः, ताश्रज्ञच वसत्यादिका नव ब्रह्मचर्यगप्तयः, 'नाणाइतिय'ति ज्ञायतेऽनेनेति ज्ञानम-आभिनिवाधिकादि तदादिर्यस्य ज्ञानादित्रयस्य तत ज्ञानादि, आदिशब्दात् सम्यग्दर्शनचारित्रपरिग्रहः, ज्ञानादि च तत्रिकं च ज्ञानादित्रिकम्, तव' इति ताफ्याति तपा-द्वादशप्रकारमनशनादि कोहनिग्गहाइ' इति कुधकाप' क्रोधनं क्रोधः, निग्रहणंनिग्रहः, क्रोधस्यनिग्रहःक्रोधनिग्रहःसआदिर्यस्यमानादिनिग्रहकदम्बकस्यतत्क्रोधनिग्रहादि, चरणमेतत । एवं व्याख्याते सत्याह परः-नन व्रतान्तर्गतत्वाद् गुप्तयो न पृथक् कर्तव्याः, अथ परिकरभृताचतुर्थव्रतस्यब्रह्मचर्यगुप्तयाऽभिधीयन्ते.एवंतहाँककस्यव्रतस्यपरिकरभृताभावनाअपिवाच्या:. नचज्ञानादित्रयस्यग्रहणं कर्तव्यं अपितुज्ञानसम्यग्दर्शनयोरेवोपन्यासःकर्तव्यइति, चारित्रस्यव्रतग्रहणेनेव ग्रहणात. तथा श्रमणधर्मग्रहणेन संयमग्रहणं तपो ग्रहणं चातिरिच्यते. संयमतपसी वोद्धृत्य श्रमणधर्मस्यापन्यासः कर्तव्यः, तथा तपोग्रहणे च सति वैयावृत्त्यस्यापन्यासो वृथा. चशब्दसमुच्चितस्य च
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003378 |
| Book Title | Agam Sutra Satik 41A Oghniryukti MoolSutra 2a |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 256 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 41, & agam_oghniryukti |
| File Size | 9 MB |