________________
८७
उपोद्धातः - [नि. १३६] अन्नत्थ परूवेति उस्सग्गादिआओ, एवं सो संसारदंडेण दंडिजति, तारिसस्स पासे न सोतव्यं, जहा सा चेडी जसं पत्ता, एवं चेवायरिओ जो न विसंवाएति, तेन अरिहंताणं आणा कता भवति, तारिसस्स पासे सोयव्वं । एत्थ गाथा
अत्थाणथनिउत्ताऽऽभरणाणं जुण्णसेट्ठिधूअव्व । न गुरू विधिभणिते वा विवरीयनिओअओ सीसो ।।
सत्थाणत्थनिउत्ता ईसरधूआ सभूसणाणं वा
होइ गूरू सीसोऽविअ विनिओअं तो जहा भणितं ।। श्रावकोदाहरणं पूर्ववत्-नवरमुपंसहारः
चिरपरिचितंपि न सरति सुत्तत्थं सावगो सभज्ज व ।
जो न सो जोग्गो सीसो गुरुत्तणं तस्स दूरेणं ।। बधिरगोदाहरणं पूर्ववदेव, उपसंहारस्तु गाथयोच्यते
अन्नं पुट्ठो अन्नं जो साहइ सो गुरू न बहिरो व्व ।
न य सीसो जो अन्नं सुणेति अनुभासए अन्नं ॥ एवं गोधोदाहरणोपसंहारोऽपि वक्तव्यः ६ । इदानीं टङ्कणकोदाहरणं-उत्तरावहे टंकणा नाम मेच्छा, ते सुवण्णेणं दक्खिणावहाइं भंडाई गेहंति, ते य परोप्परं भासं न जाणंति, पच्छा पुंजं करेंति, हत्थेण उ छाएंति, जाव इच्छा न पूरति ताव न अवणेति, पुण्णे अवनेंति, एवं तेसिं इच्छियपडिच्छियववहारो एवं-अक्खेवनिण्णयपसंगदाणग्गहणाणुवत्तिणो दोवि । जोग्गा सीसायरिआ टंकणवणिओवमा एसा ।। ___ इत्थमुक्तप्रकारेण गवादिषु द्वारेषु साक्षादभिहितार्थविपर्ययः-प्रतिपक्षः आचार्यशिष्ययोर्यथायोगं योजनीयः, स च योजित एवेति गाथार्थः ।। इदानीं विशेषतः शिष्यदोषगुणान् प्रतिपादयन्नाहनि. (१३७) कस्स न होही येसो अनभुवगओअ निरूवगारी अ।
अप्पच्छंदमईओ पट्ठिअओ गंतुकामो अ॥ वृ-आह-शिष्यदोषगुणानां विशेषाभिधानं किमर्थम् ? उच्यते, कालान्तरेण तस्यैव गुरुत्वभवनात्; अयोग्याय च गुरुपदनिबन्धनविधाने तीर्थकराज्ञादिलोपप्रसङ्गात् । कस्या न भविष्यति द्वेष्यः-अप्रीतिकरः, यः किम्भूतः ?-न अभ्युपगतः अनभ्युपगतः श्रुतोयसंपदाऽनुपसंपन्न इति भावार्थः, उपसंपन्नोऽपि न सर्व एवाद्वेष्यो भवतीत्यत आह-'निरुपकारी च' निरुपकतुं शीलमस्येति निरुपकारी, गुरोरकृत्यकारीत्यर्थः, उपकार्यपि न सर्व एवाद्वेष्य इत्यत् आहआत्मच्छन्दा आत्मायत्ता मतिर्यस्य कार्येषु असावात्मच्छन्दमतिः, स्वाभिप्रायकार्यकारीत्यर्थः, गुर्वायत्तमतिरपि न सर्व एवाद्वेष्यः अत आह-'प्रस्थितए:' संप्रस्थितद्वितीय इति, गन्तुकामश्च गन्तुकामोऽभिधीयते यो हि सदैव गन्तुमना व्यवतिष्ठते, वक्ति च श्रुतस्कन्धादिप-रिसमाप्ताववश्यमहं यास्यामि, क इहावतिष्ठते इति, अयमयोग्यः शिष्य इति गाथार्थः ।। नि. (१३८) विणओणएहिं कयपंजलीहि छंदमनुअत्तमाणेहिं ।
आराहिओ गुरुजणो सुयं बहुविहं लहुं देइ ॥
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org