Page Text
________________
४५
अध्ययनं -३- [नि. ११७०]
कहते विसुद्धचरणा बाहिरकरणालसा हुंति ।। वृ-'संयमयोगेषु पृथिव्यादिसंरक्षणादिव्यापारेषु सदा' सर्वकालं ये पुनःप्राणिनः ‘संतविरियावि सीयंति'त्ति विद्यमानसामा अपि नोत्सहन्ते, कथं ते विशुद्धचरणा भवन्तीति योगः?, नैवेत्यर्थः, बाह्यकरणालसाः सन्तः-प्रत्युपेक्षणादिबाह्यचेष्टारहिता इति गाथार्थः ।।
आह-ये पुनरालम्बनमाश्रित्य बाह्यकरणालसा भवन्ति तेषु का वार्तेति ?, उच्यतेनि.(११७१) आलंबनेन केणइजे भन्ने संयम पमायंति ।
न हुतं होइ पमाणं भूयस्थगवेसणं कुज्जा ।। -आलम्ब्यत इत्यालम्बनं-प्रपततां साधारणस्थानं तेनालम्बनेन 'केनचित' अव्यवच्छित्यादिना ये प्राणिनः 'मन्य' इति एवमहंमन्ये 'संयमम' उक्तलक्षणं प्रमादयन्ति' परित्यजन्ति, 'न हुतं होइ पमाणं' नैव तदालम्बनमात्रं भवति प्रमाणम्-आदेयं, किन्तु ? 'भूतार्थगवेषणं कुर्यात्' तत्त्वार्थान्वेषणं कुर्यात-किमिदं पुष्टमालम्बनम् ? आहोस्विन्नेति, यद्यपुष्टमविशुद्धचरणा एव ते, अथ पुष्टं विशुद्धचरणा इति गाथार्थः । । अपरस्त्वाह-आलम्बनात्को विशेष उपजायते ? येन विशुद्धचरणा भवन्तीतिः अत्रदष्टान्तमाहनि. (११७२) सालंबणो पडतो अप्पाणं दुग्गमेऽपि धारेइ ।
इय सालंबणसेवाधारेइजइंअसढभावं ।। वृ- इहालम्बनं द्विविधं भवति-द्रव्यालम्बनं भावालम्वनं च, द्रव्यालम्बनं गर्तादौ प्रपतता यदालम्ब्यते द्रव्यं, तदपि द्विविधम्-पुष्टमपुष्टं च, तत्रापुष्टं दुर्बलं कुशवच्चकादि पुष्टं तु बलवत्कठिनवल्यादि, भावालम्बनमपिपुष्टापुष्टभेदेन द्विधैव, तत्रापुष्टं ज्ञानाद्यपकारकं, तद्विपरीतं तुपुष्टमिति, तच्चेदं
'काहं अछित्तिं अदुवा अहीहं, तवोवहाणेसु य उज्जमिस्सं ।
गणं व नीइ व हुसारविस्सं, सालंबसेवी समुवेइ मुक्खं ।।" तदेवं व्यवस्थिते सति सहालम्बनेन वर्तत इति सालम्बनः, असौ पतन्नपि आत्मानं 'दुर्गमेऽपि' गर्तादी धारयति, पुष्टालम्बनप्रभावादिति, 'इय एवं सेवन सेवा प्रतिसेवनेत्यर्थः, सालम्बना चासो सेवा च सालम्बनसेवा सा संसारगर्ते प्रपतन्तं धारयति यतिमशठभावं-मातृस्थानरहितीमत्येष गुण इति गाथार्थः ।।साम्प्रतं सिसाधयिषितार्थव्यतिरेकं दर्शयन्नाहनि.(११७३) आलंबणहीनो पुण निवडइ खलिओ अहे दुरुत्तारे |
इय निकारणसेवी पडइभवोहे अगाहमि ।। वृ-आलम्बनहीनः पुनर्निपतति स्खलितः,क्व ?- अहे दुरुत्तारे'त्ति गर्तायां दुरुत्तारायाम, ‘इय' एवं 'निष्कारणसेवी' साधुः पुष्टालम्बनरहित इत्यर्थः, 'पततिभवौघे अगाधे' पततिभवगर्तायामगाधायाम्, अगाधत्वं पुनरस्या दुःखेनोत्तारणसम्भवादिति गाथार्थः ।। गतं सप्रसङ्गं दर्शनद्वारम्, इदानीं 'नियावासे'त्ति अस्यावसरः, अस्य च सम्बन्धो व्याख्यात एव गाथाक्षरगमनिकायां, स एव लेशतः स्मार्यते-इह यथा चरणविकला असहायज्ञानदर्शनपक्षमालम्बन्ति एवं नित्यवासाद्यपि, नि.(११७४) जे जत्थ जयाभग्गा ओगासं ते परं अविंदता ।
गंतुं तत्थऽचयंता इमं पहाणंति घोसंति ।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003377 |
| Book Title | Agam Sutra Satik 40 Aavashyak MoolSutra 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 808 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 40, & agam_aavashyak |
| File Size | 16 MB |