________________
३०
आवश्यक-मूलसूत्रम् -२- ३/१० ण्डाद्युपभोगलक्षणानि व्याचक्षते यत्संसर्गात्पार्थास्थादयो भवन्ति, नचैतानि सुष्ठुघटन्ते, तेषामपि तमावापत्तेः, चम्पकमालोदाहरणोपनयस्यच सम्यगघटमानत्वादित । अत्र कथानकं___ एगो चंपकप्पिओ कुमारो चंपगमालाए सिरे कयाए आसगओ वच्चइ, आसेण उद्भूयस्स सा चंपगमालाअभेज्झे पडिया, गिण्हामित्तिअभिज्झंदणमुक्का, सो य चंपएहिं विणाधितिनलभइ, तहावि ठाणदोसेण मुक्का । एवं चंपगमालत्थाणीया साहू अमिज्झत्थाणया पासत्थादयो,जो विसुद्धो तेहिं समं मिलइ संवसइ वा सोऽवि परिहरणिज्जो ।। अधिकृतार्थप्रसाधनायैव दृष्टान्तान्तरमाहनि. (१११२) पक्कणकुले वसंतो सउनीपारोऽवि गरहिओ होइ ।
इय गरहिया सुविहिया मज्झि वसंता कुसीलाणां ।। वृ- पक्कणकुलं-गर्हितं कुलं तस्मिन पक्कणकुले वसन् सन्, पारङ्गतवानिति पारगः, शकुन्या, पारगः, आसावपि गर्हितो भवति' निन्द्यो भवति,शकुनीशब्देन चतुर्दश विद्यास्थानानि परिगृह्यन्ते,
'अङ्गानि चतुरो वेदा, मीमांसा न्यायविस्तरः । पुराणं धर्मशास्त्रं च, स्थानान्याश्चतुर्दश ।। तत्राङ्गानि षट्, तद्यथा-'शिक्षा, कल्पो व्याकरणं, छन्दो ज्योतिर्निरुक्तयः' इति, 'इय' एवं गर्हितां सुविहिताः' साधवो मध्ये वसन्तः 'कुशीलानां' पार्श्वस्थादीनाम ||अत्रकथानकम - एगस्स धिज्जाइयस्सपंच पुत्ता सउणीपारगा, तत्थेगो मरुगो एगाए दासीए संपलगो, सा मज्जं पिबइ, इमो न पिबइ,तीएभण्णइ-जइ तुमंन पिबसितोन नेहो,सो (सा) भणइ-रत्ती होजा, इयरहा विसरिसो संजोगुत्ति, एवं सो बहुसो भणंतीए पाइत्तो, सो पढमंपच्छन्नं पिबइ, पच्छा पायडंपि पिबिउमाढत्तो, पच्छाअइपसंगणमज्जमंसासी जाओ, पक्कणेहिं सह लोट्टेउमाढतो, तेहिंचेव सह पिबइखाइसंवसइ य, पच्छा सो पितुणा सयणेण य सव्वबज्झो अप्पवेसो कओ, अन्नया सो पडिभग्गो, बितिओ से भाया सिनेहेणतंकुडिंपविसिऊणपुच्छइदेइय से किंचि, सोपितुणा उवलंभिऊण निच्छूढो, तइओ बाहिरपाडए ठिओ पुच्छइ विसज्जेइसे किंचि, सोवि निच्छूढो, चउत्थो परंपरएण दव्वावेइ, सोवि निच्छूढो, पंचमोगंधपि न इच्छइ, तेन्न मरुगेण करणं चडिऊण सघस्स घरस्स सोसामीकओ, इयरे चत्तारिवि बाहिरा कया लोगगरहिया जाया । एस दिटुंतो, उवणओ से इमो-जारिसा पक्कणा तारिसा पासत्था जारिसो धिज्जाइओ तारिसो आयरिओ जारिसा पुत्ता तारिसा साहू जहा ते निच्छूढा एवं निच्छुब्भंति कुसीलसंसग्गिं करिता गरहिया य पवयणे भवंति, जो पुण परिहाइ सो पुज्जो साइयं अपञ्जवसियं च नेव्याणं पावइ, एवं संसग्गी विनासिया कुसीलेहिं । उक्तंच
जो जारिसे मित्तिं करेइ अचिरेण (सो) तारिसो होइ ।
कुसुमेहिं सह वसंता तिलावि तग्गंधया होति ।। मरुएत्ति दिलुतो गओ, व्याख्यातं द्वारगापाक लम, अधुना वैडूर्यपदव्याख्या, अस्य चायमभिसम्बन्धः पार्श्वस्यादिसंसर्गदोषादवन्दनीयाः साधवोऽप्युक्तः, अत्राह चोदकः कः पार्श्वस्थादिसंसर्गमात्राद्गुणवतो दोषः,? तथा चाहनि.(१११३) सुचिरंपिअच्छमाणो वेरुलिओ कायमणीयउम्मीसो ।
नोवेइ कायभावं पाहण्णगुणेण नियएणं ।। वृ. 'सुचिरमपि प्रभूतमपि कालं तिष्ठन् वैडूर्यः-मणिविशेषः, काचाश्चतेमणयश्चकाचमणयः कुत्सिताः काचमणयः काचमीणकास्तैरुत-प्राबल्येन मिश्रः काचमणिकोन्मिश्रः 'नोपैति' न याति
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org