________________
उद्देशक ः १, मूलं: १, [भा. २७२] सोऽभिमुखः पंजराभिमुखः एतर्योर्द्वयोरपि समागतयोरावश्यकादिभिः पदैराचार्येण परीक्षा कर्त्तव्या तदेवमागंतुकस्य यथाआवश्यकादिभिः पदैराचार्येण परीक्षाकर्तव्यातथादर्शिता, संप्रतितेनागंतुकेन यथाचार्यपरीक्षाकर्तव्या । तथोपदर्शयति । आवस्सगमाइआयरिएआवश्यकादिभिः पदैरागंतुकेनापि आचार्येण आचार्यस्य परीक्षाकर्त्तव्याः साचेवं । आवश्यकादिषु पूर्वभणितेषुद्वारेषु मध्ये क्वापियदि गच्छवासिनः कानपिसीदतः पश्यतिततः आचार्येभ्यः कथयति । तेन कथितेसतियथाचार्यः सम्यक् प्रतिपद्य तान प्रमादिनः प्रतिचोदयति, । प्रायश्चित्तं प्रयच्छति, ततस्तत्रोपसंपत्तव्यं, अथ कथितेपि आचार्याः तूष्णीतिष्ठतिभणंतिवा, किंतवयद्येते नसम्यग्वर्त्तते, तर्हि अन्यत्र गच्छांतरे उपसंपत्तव्यंन तत्रेतिअथयतमानेभ्यः समागतः पंजरे भग्न इत्युक्तंतत्रपंजरेति किमुच्यते, तत आह - [भा.२७३ पणगाइसंगहो होइ, पंजरोजा यसारणा नोन्नं ।
पच्छित्तंव मढणाहिं, निवारणंसउणिदिटुंतो ।। वृ-आचार्योपाध्यायप्रवर्तकस्थविरगणावच्छेदकरुपमादिशब्दाभिक्षवोवृषभाः क्षुल्लका वृद्धाश्चः परिगृह्यंति, तेषां संग्रहः पंचकादिसंग्रो भवति, पंजरः अथवा आचार्यादीनां अन्योन्यं परस्परं सारणा, किमुक्तंभवतिआचार्यादयः परस्परं यत् मूदुमधुरभाषयासोपालंभवाशिक्षयंतिएष वापंजरः, यदिवा यत्प्रायश्चित्तं च मढनाभिरसमाचार्या निवारणपूर्वं खरपरुषैस्तर्जयित्वा पश्चात् प्रायश्चित्तप्रदानेन यदसामाचारीतो निवर्तनं तत् पंजरः, अत्रार्थे शकुनिदृष्टांतः यथा पजरे शकुनेः शलाकादिभिः स्वच्छंदगमनं निवार्यते, तथा आचार्यादिपुरुषगच्छपंजरेसारणाशलाकया असमाचारीरुपोन्मार्गगमनं निवार्यते इति, । अत्र ये यतमानानां मूलात् ज्ञानदर्शनार्थमागतो ये च परिभवतां मूलात् । चारित्रार्थमागच्छन् ते संग्रहीतव्याः । ये पुनः पंजरभग्ना ज्ञानदर्शनार्थमागता ये च परिभवतां मूलात् ज्ञानदर्शनार्थमांगच्छन्तेनसंग्रहीतव्याः । तत्रयेनसंग्रहीतव्यास्तेएको वास्यादनेके वायत आह ।। [भा.२७४) तेपुन एगमनेगानेगाणंसारणा जहा पुव्वं ।
उपसंपयत्ता आउट्टे अनउडे अन्नहिगच्छे ।। वृ-ते पुनरुपसंपद्यामानाः कदाचिदेको वा स्यादनेके वा । तत्रानेकेषां या सारणा सा यथापूर्व कल्पाध्ययने उवएसोसारणाचेव । तईया पडिसारणा इत्यादिना ग्रंथेन भणिता, तथात्रापिद्रष्टव्या, यः . पुनरेकोऽसमाचारीकवुन शिक्ष्यतेशिक्ष्यमाणश्चयदिव्यावृत्तः शिक्षांप्रत्यभिमुखोभवति, ततस्तस्मिन् आवृत्तेषष्ठीसप्तम्योरर्थं प्रत्यभेदात्तस्यावृत्तस्य उपसंपद्भवति, यदि पुन वर्ततेतदातस्मिन् अनावृत्ते इदं भण्यते, अन्यत्र गच्छ, स्था इति अथवा इदमुत्तरार्द्ध, आवस्सगमाइ आयरिए इति यदुक्तं । तस्य व्याख्यानं आवश्यकादिषु पदेषु गच्छवासिनः प्रमादिना दृष्ट्रा आचार्याय कथयेत् । कथिते च सति यदि स आचार्यः सम्यग् आवर्त्तते निजसाधून सम्यग् शिक्षयते । प्रायश्चित्तं च तेभ्यः प्रयच्छति, ततस्तस्मिन्नावर्ते तस्य तत्रोपसंपद्भवति, अथ कथितेनावर्तते, तूष्णीं करोति भणति वा किं तवैतैः स्वयंसम्यग्वर्तेथा इति, तदा अन्यत्र गच्छेदिति यदुक्तंप्राक्दाऊणपच्छितं बझंतंपी पडिच्छेज्जा इति तत्व्याख्यानयति ।। [भा.२७५] निगमणे परिसुद्धे आगमने ऊसुद्धेदेतिपच्छितं ।
निगमणेअपरिसुद्धेइमाएजयणाएवारिति ।। वृ-तृतीयेभंगे निर्गमनेपरिशुद्ध प्रागुक्तदोषवर्जिते, आगमने अशुद्धवजिकादिषु प्रतिबंधकरणात्
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org