________________
४२४
व्यवहार-छेदसूत्रम् -२- १०/२५१ __वृ- एषा मर्यादा पुरा संविग्रबहुले काले आसीत् । सम्प्रति इतरबहुले पार्श्वस्थादिबहुले अनागतमेव प्रविशन्ति । किं कारणमत आह[भा.३९२४] पेहिए नहु अन्नेहिं पविसंता यपठिया ।
इयरे उकालमासज्ज पल्लेजा परिवड्डिया ।। वृ-अन्यैः प्रेक्षितक्षेत्रेनहुनैवायतार्थिनोमोक्षार्थिनः प्रविशन्ति, इतरे तुपार्श्वस्थादयः कालमासाद्य परिवर्धिताः पूर्वप्रत्युपेक्षितक्षेत्रानपि प्रेरयेयुस्ततोऽनागतमेव प्रविशन्ति । तत्रार्थे कल्पितमुदाहरणमाह[भा.३९२५] रुवंतगराहारंवएहिं कुसुमसुयं तेहिं ।
उज्जान पडिसवत्तीहिंवत्थूला हिवयंतीहिं ।। वृ-तगराहारेआम्रकास्तगराहाराम्रकास्तैराम्रोद्यानप्रतिसपत्नैर्बत्थूलैः वृतिकरणायस्थाप्यमानेगाायां स्त्रीत्वं प्राकृतत्वात् वयमाच्छदिता इतिहेतोः कुसुमाश्रुभिर्मुच्यमानैःरुदितम् । इयमत्रभावना तगराहारे पूर्वं बहव आम्रा आसीरन् स्तोका वत्थूलास्ततो लोकेन वत्थुलानाच्छिद्य तैराम्रोद्यानस्य वृत्ति कृतास्तत्र बब्बूलफलपतनतो बब्बूला जातास्तैः परिवर्धमानैः शालिसस्यमिव तृणैराम्रा विनाशितास्तत उत्प्रेक्षितमाम्रोधानप्रतिसपत्नैर्बब्बूलैर्वृत्तिकरणाय स्थाप्यमानैर्वयमाच्छादिता नूनमेतैरिति कुसुमाश्रुमोक्षणेनानै रुदितमितिअत्रोपनयमाह । [भा.३९२६] एवं पासस्थमादी उकालेण परिवडिया !
पेलेज्जा माइठाणेहिं सोच्चाहीतंइमे पुनो ।। वृ-एवं आम्रस्थानीयान्वत्थूलस्थानीयाः पार्श्वस्थादयः कालेन परिवर्धिताःसंतोमातृस्थानः प्रेरयंति, किं विशिष्टाः पार्श्वस्थादय इत्याह[भा.३९२७] सोच्चा उड्डीअनापुच्छा, माया पुच्छा जयट्टिते ।
अजयट्टिएभंडतेततिए समणुन्नयादोएहं ।।। वृ-एके श्रुत्वा उपेत्य समागताः अपरेअनापृच्छाःसमाययुरथवामायापृच्छाः एते द्वयेऽप्ययतस्थिता स्तृतीयायतस्थितास्तत्राद्यानांद्वयानांभण्डमानानांकलहयतांगाथायांसप्तमी षष्ठ्यर्थेबहुवचनेएकवचनं प्राकृतत्वान्न किंचिदाभाव्यं । तृतीये यतस्थिते समनोज्ञता साधारण क्षेत्रमेष द्वारगाथासमासार्थः । साम्प्रतमेनामेव विवरीषुः प्रथमतः सोचा उड्डीति पदंव्याख्यानमति । [भा.३९२८] गुरुणो सुंदरखेत्तंसाहतंसोच्च पाहुणो ।
नएज्ज अप्पणोगच्छं । एस आउट्टिया ठितो ।। वृ- गुरोराचार्यस्यात्मीयस्व क्षेत्रं प्रत्युपेक्ष्य समागतैः सुदरं क्षेत्रमिति कथ्यमानं श्रुत्वा प्राघूर्णिक आत्मनो गच्छंतत्रनयति । एष श्रुत्वाउपेत्य स्थित उच्यते । सम्प्रत्यनापृच्छांच दर्शयति । [भा.३९२९] हितमपेहितंवा ठायइअन्नो अपुच्छियं खेत्तं ।
गोवालवत्थवाले पुच्छइ अन्नो उदुपुच्छी ।। वृ-प्रेक्षितमिदं क्षेत्रमन्यैरप्रेक्षितं वेत्यन्योऽनापृच्छय तिष्ठतिअन्यः पुनर्दुःपृच्छीयेन किमपिजानते तान्गोपालवत्सपालान्पृच्छति अन्यैरिदं क्षेत्रप्रत्युपेक्षितं किंवा नेति ।
[भा.३९३०] अविहिठिया उदोवतेततिओ पुच्छिउँ विहीए ठितो ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org