________________
- व्यवहार-छेदसूत्रम्-२- ९/२३६ - [भा.३७३९] फणसंव चिंच तलनालिकेरेमादी हवंतिफलरुक्खा। ..
लोमसियतउसिमद्विय तंबोलादी यवल्लीतो ।। वृ-पनस आम्रश्चिञ्चा विजनिका आम्बिली इत्यर्थः । तलस्तालो नालिकेरी इत्येवमादयो भवन्ति फलवृक्षाः लोमसिकात्रपुषिका ताम्बूलीका इत्येवमादिका वल्ल्यः तदेवं वृक्षा वल्न्यश्चोक्ताः । [भा.३७४०] परोगहंतुसालेणं अक्कमेज महीरुहो ।
छिंदामित्तियतेनुत्तेववहारो तहिंभवे ।। वृ-महीरुहो वृक्ष आम्रादिः सागारिकसक्तः शालया गाथायां पुंस्त्वं प्राकृतत्वात् विवर्धमानः परावग्रहमाक्रमेत् । अत्र परोब्रूते इयंशाखामदीयमवग्रहमाक्रामति ।ततश्छिनमि एवंतेनोक्तेव्यवहारस्तत्रभवेत्कथमित्याह[भा.३७४१] सागारियस्सतहियं केवतिओ उग्गहो मुणेयव्यो ।
ववहार तिहाच्छिन्नो पासाय गडे बिती तिरिए ।। वृ- सागारिकस्य शय्यातरस्य कियान् अवग्रहो ज्ञातव्य इति व्यवहारकारिभिश्चिन्तितं ततः शास्त्रं परिभाव्य व्यवहारस्त्रिधा ऊवधिस्तिर्यगभेदतश्छिन्नः । तत्र ऊर्ध्वतोऽवग्रहस्य परिमाणे प्रासादो यावत्प्रमाणमूर्ध्वंप्रासादस्योक्तं तावदूर्ध्वमवग्रहइत्यर्थः ।अधोऽवग्रह प्रमाणपानीयंप्रमाणमित्यर्थः । तिर्यग्वृत्तिः एतदेवाह[भा.३७४२] उई अहेय तिरियं परिमाणं तुवत्थुणं ।
खायमुसियमीसं वा, तंबुच्छंतिही दिवं ।। वृ-ऊर्ध्वमधस्तिर्यक्त्वपरिमाणं वास्तूनां भवति तच्च वास्तु त्रिधोदितं तद्यथा-खातमुच्छ्रितं मिश्नं चखातोछितं तत्र ऊर्ध्वतः परिमाणमाह[भा.३७४३] अट्टसयंचक्कीणंचोयट्ठी चेव वासुदेवाणं ।
बत्तीसंमंडलीएसोलसहत्था उपागतिए ।। वृ- अष्टाधिकं शतं हस्तानामूर्ध्वतश्चक्रवर्तिनां प्रासादो भवति ! चतुःषष्टिर्वासुदेवानां द्वात्रिंशत् माण्डलिकस्य षोडशहस्ताः प्राकृतिके प्राकृतजनसम्बन्धिनि ग्रासादे । [भा.३७४४] भवणुजाणादीनं एसुस्सेहोउवत्थुविञ्जाए।
भणितो सिप्पिनिहिम्मि उचक्कीमादीनि सव्वेसि ।। ..: वृ-शिल्पिनिधौ वास्तुविद्यायांसर्वेषामपिचक्रवादीनां भवनोद्यानादीनामेषउत्सेधोभणितस्ततः षोडशहस्ता ऊर्ध्वतोऽवग्रहस्य परिमाणमधो यावत्पानीयं तिर्यगवृत्तिरिति । [भा.३७४५] एवंच्छिन्नेउववहारे परोभणइ सारियं ।
कप्पेमिहंतेसालाईततोभणइ (आह) सारितो ।। वृ- एवमुक्तेन प्रकारेण व्यवहारे च्छिन्ने पर: सागारिक भणति कल्पयामि च्छिनह्मि अहं तवाम्रादिवृक्षसत्कं शाखादि, आदिशब्दात् प्रशाखापल्लवादिपरिग्रहस्तत आहसागारिकः । [भा.३७४६] मासे कप्पेहिसालादिदाहंते फलनिक्यं ।
तत्थच्छिन्ने अच्छिन्ने वासुत्तसाफल्लमाहियं ।। वृ-मा मम वृक्षस्य शाखादि कल्पय यतस्ते फलानि निष्कयं दास्यामि । तत्र एतावन्ति फलानि
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org