Agam Sutra Satik 36 Vyavahar ChhedSutra 3

SR No.: 003372
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan
Publication Year: 2000
Total Pages: 1046
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 36, & agam_vyavahara
File Size: 21 MB

Page 87

व्यवहार -छेदसूत्रम्-१-१/१ एवतस्मिन्समनोज्ञेद्विकनिमित्तमुपसंपद्यमाने एवमेव, विहारालोचनेव भवत्यालोचनाइयमत्रभावना, समनाज्ञो द्विकनिमित्तमुपसंपद्यमान आलोचना विहारालोचनामिव ओधेन ददाति, पदविभागेन च पदविभागालोचना एक दिवसेन वा भवत्यनेकदिवसर्वा एवं समनोज्ञस्य उपसंपदालोचना, अणमणुने इत्यादि अन्योनामभिन्नसांभोगिकः अमनोज्ञाऽसंविग्नः ।सोन्योऽसमनोज्ञश्च उपसंपद्यमानस्त्रिकनिमित्तमुपसंपद्यते । तद्यथाज्ञानार्थदर्शनार्थंचारित्रार्थवातस्मिंश्चतथोपसंपद्यमानेपूर्ववदालोचनाविधिः। अत्रापीयंभावना । अन्योऽसमनोज्ञो वा आलोचनांददाति ओघेन पदविभागेन ददान एकदिवसेन वा ददाति, अनेकदिवसैर्वा नवरमिति विशेष एष पुनरत्र विशेषः तस्यान्यस्यामनोज्ञस्य वा आलोचना उत्सर्गतो विभागतः सर्वं वाक्यंसावधारणमिति विभागेनतत एव कारणेपुनर्भजितं विकल्पितं वेलाप्राप्ती विभागालोचना भवति संभ्रमसार्थादिषु पुनः कारणेषु तदप्राप्तावोधेनालोचनेति भावः एषा भजना अपराधालोचनायामपि द्रष्टव्या, तथाहि अपराधालोचनायामप्युत्सर्गत एव विभागेन दातव्या, । अपवादकारणेपुनःभ्रमसार्थादिलक्षणेओघेनापीति, संप्रतिउद्दातो तदिवसमितिव्याख्यातुकाम आह। [भा.२४८] पढमदिनमविप्फाले, लहुओ बितिए गुरुतइएलहुया ।
तेच्चिय तस्साकहणे, सुद्धमसुद्धोइमेहिंतु ।। वृ-समनोज्ञ उपसंपादनार्थमागतस्तंयद्याचार्यः प्रथमदिवसमितिसप्तम्यर्थे द्वितीया प्रथमदिवसेन विप्फालेइ, देशीवचनमेतत् न पृच्छतीत्यर्थः । उक्तंच विप्फालणत्ति पुच्छणत्ति वा एगट्टमिति, यथा कृत आगतः ।कुत्रवागमिष्यसि, किंनिमित्तं वासमागतइति । ततस्तस्य प्रथमदिवसे एवमविप्फालने परिहारस्थानं लहुयत्ति मासलधु द्वितीयेपि दिवसे यदि न पृच्छति ततो गुरुत्ति मासगुरुः, तइएत्ति तृतीयदिवसेप्यपृच्छने लहुया इति चत्वारो लघुमासाः, | चतुर्थेपि दिवसे यदि न पृच्छति।, ततः तिण्हं तुअतिक्कमे गुरुगाइतिवचनाच्चतुर्गुरु, पंचमादिष्वपिदिवसेष्वपृच्छनेतदेवचतुर्गुरु, तिराहंतु अतिक्कमे गुरुगा इति निरवधितया वचनप्रवृत्तेः तेच्चिय तस्साकहणे इति, ते एव प्रायश्चित्तविशेषाः क्रमेण तस्याकथने, तद्यथा स पृष्टः सन् यदिब्रूते कथयिष्यामि नतु कथयति, तत्सस्मिन् प्रथमदिवस अकथने मासलधुद्वितीयदिवसेप्यकथयतोमासगुरु,इदानींउद्धातोतदिवसमितिव्याख्याया अवसरः । तद्दिवसे प्रथमदिवसे उद्धात इति कृत्वा न पृच्छतिततः स आचार्यः प्रथमदिवसे अविप्फाले अपृच्छने लहुयत्ति लघु न दोषगुरु, शुद्ध इत्यर्थः । कारणवशेनापृच्छनात् द्वितीयदिवसे न पृच्छति मासगुरु, तृतीयदिवसेप्यपृच्छने चतुर्लघु, चतुर्थदिवसेप्यपृच्छने चतुर्गुरु, एवं तेनोपसंपद्यमानेन पृष्टेनापृष्टेनवा यख्यातं भवति, यथाहममुकेन कारणेन समागत इति ततः स आगताश्चिंतनीयः सुद्धमसुद्धो वत्ति शुद्धोऽशुद्धोवा अत्रचत्वारोभंगास्तद्यथा निर्गमनमप्युशुद्धं आगमनमप्यशुद्धं, १ निर्गमनमशुद्धमागमनं शुद्धं २, निर्गमनं शुद्धमागमनमशुद्धं ३, निर्गमनमपि शुद्धमागमनमपिशुद्धं ४, अत्र प्रथमभंगे निर्गमनस्य इमेहिं तुत्तिएभिर्वक्ष्यमाणैरिश्चिंतितान्येव द्वाराणिदर्शयति - [भा.२४९] अहिगरणविगतिजोगे, पडिनीएथद्धलुद्धनिद्धम्मे ।
अलसअनुबद्धवेर, सच्छंदमतीपयहीयव्यो ।। वृ-यदिस उपसंपद्यमानोऽधिकरणदोषतःस्वस्थानान्निर्गतः, विगतित्तिविकृतिलापट्यात जोगति योगोदहनभीस्तया, पडिनीएत्ति प्रत्यनीकोऽत्रम साधुरिति बुध्धया, तथा यद्धलुद्धत्यादि स्तब्ध इति वा लुब्ध इति वा, निर्द्धर्म इति वा अलस इति वा अनुबद्धवैर इति वा स्वच्छंदमतिरिति वा