________________
३५२
व्यवहार-छेदसूत्रम्-२-८/२०० वृ-यथालघुस्वक उपधिढिविधोभवतिजधन्यो मध्यमश्च । अन्यतरग्रहणेनतु त्रिविधोऽप्युपधिः परिगृह्यते । तदेवंकृता विषमपदव्याख्या भाष्यकृता सम्प्रतिनियुक्तिविस्तरः । [भा.३५३३] अंतो परिठावंतेबहिया य विहारमादिसु लहुगी ।
अन्नयरं उवगरणं दिठं संका नघेच्छंति ।। [भा.३५३४] किंहज परिठवियं पम्फुठा बावितो नगेव्हंति ।
__किं एयस्सन्नस्स वसंकिज्जइगेण्हमाणोवि ।। वृ-अन्तामादीनांमध्ये बहिर्विचारभूमौ वा परिस्थापयति विस्मरति पम्हठंति वा परिठवियं ति वा एगढ़मिति वचनात् प्रायश्चित्तं लघुको मासः । कस्मादीदृशं प्रमादं करोतीति हेतोः कः पुनर्दोषो यदि विस्मृतमत आहअन्यतस्त्जधन्यंमध्यममुत्कृष्टंवा उपकरणदृष्टंततोजाताशंङ्काशंकातचनकेचनापि ग्रहीष्यंति,शङ्कामेवस्पष्टतांभावयति । किंहोजेत्यादिसाधवस्तदन्यतरत् उपकरणमन्तर्बहिदृष्ट्वाशङ्कन्ते किमेतत्परिटापितमुतकस्यापिविस्मृतंभवेत् । एवंशङ्कमानास्तदुपकरणं विस्मृतंन गृह्णन्तियतो गृह्णन्नपि जनैः सशक्यते । तथापि-तत्पतितं गृह्णन्तं संयतं कोऽपिद्दष्ट्राशङ्केत किमेतस्य अन्यस्य वा किमुक्तं वा भवति । किमात्मीयं पतितं गृह्णाति किंवापरकीयं कस्यापि दानार्थमेवं शङ्कासंभवे तस्य प्रायश्चित्तं चत्वारो लघुका: । अथ निःशङ्कितं परेषां स्यात्तदा चतुर्गुरुकं । एवं शङ्कासंभवतो न गृह्णन्ति तस्मिंश्चागृह्यमाणे इमे दोषाः ।। [भा.३५३५] थिग्गलधुत्तापोत्तेबालगचीराइएहिं अहिगरणं ।
बहुदोसतमाकप्पा परिहानीजा विनातंच ।। . वृ-तत्पतितंयथालघुस्वकमुपकरणंगृहस्थैदृष्टंततस्तेतत्गृहीत्वाऽन्यस्य छिद्रवतोवस्त्रस्यथिणलकं कुर्वन्ति,तथा प्रक्षाल्यपोतकानि वहिकापट्टादिरुपाणिकुर्युर्यदिवा उत्तानशायिनां बालकानां योग्यानि चीवराणि विदधीरन् । इत्येवमादिभिःप्रकारैर्यथा लघुस्वकस्योपकरणाग्रहणेअधिकरणंयदातुपतिताः कल्पान गृह्यन्ते । तदा न बहदोषतमाः प्रभूततमं तेष्वधिकमिति भावः । तच्च उपकरणंविना अन्यद उपकरणं याचमानस्यपरिहानिः सूत्रार्थयोः येच तृणग्रहणाग्निसेवनादयो दोषास्तेऽपिप्रसजन्ति । [भा.३५३६] एते अन्नेय बहू जम्हा दोसातहिं पसजेति ।
आसगणे अंतो वा तम्हा उवहिं नवोलिरए ।। वृ- एते अनन्तरोदिता अन्ये च यस्माद्बहवोदोषास्तत्रपतितेप्रसजन्तितस्माद्ग्रामादीनांबहिरासन्ने प्रदेशे अन्तर्वा तमुपधिन व्युत्सृजेन्नविस्मरणतः पातयेत् । अधुना यः शङ्कातः शङ्कमानो वा नगृह्णातितं प्रत्युपदेशमाह[भा.३५३७] निस्संकियंतुनाउं विच्चुयमेयंतिताहे घेत्तव्वं ।
संकादि दोसविजढा नाउंवप्पंति जस्सनयं ।। वृ-यदा एतदुपकरणं कस्यापिविच्युतं विस्मरणतः पतितमिति निःशङ्कितंज्ञातं भवतितदा नियमतो ग्रहीतव्यं । गृहीत्वा च शङ्कादिदोषरहिता मा ममविषये कस्यापि शङ्कास्यादित्यादि दोपवर्जिता यस्य वत उपकरणं तस्य ज्ञात्वासमर्पयन्ति । एतच्चवद्विषयेकर्तव्यं तदाह[भा.३५३८] समणुन्नेयराणं वा संजती संजयाणवा ।
इयरे उअनुवदेसो गहियं पुनघेप्पएतेहिं ।।
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org