________________
२३४
व्यवहार-छेदसूत्रम् -२-७/१६३ यथा एतेन नामशय्यातरपिण्डः प्रतिसेवितो हा कष्टमेवंतप्यन्तमितरो ज्ञात्वानुतप्यते । एषमम दोषेण तप्यति तस्मात्प्रत्याययामियथा असदेतत्यदहंशय्यातरंपिण्डंसेवितवान् । अथसतुतदासौचिन्तयति मा ममदोपेणैष तप्यतु तस्मान्मिथ्या दुष्कृतंकरोमि । एवं संविग्ने तप्यति यदनुतपनं तत्प्रति तपनमिति तदेवं भाष्यकृता विषमानि सूत्राक्षराणि विवृतानि ।सम्प्रतिनियुक्त्यऽवसर :[भा.२८७६] सागारिए गिहा निग्गएयवघरिय जंबुघरएय ।
घम्मिय गुलवाणियएहरित्तो लित्तेय दीवे य ।। वृ-सागारिक शय्यातरे शय्यातरगृहान्निर्गत वरगृहिके जम्बूगृहिकेच असदभ्याख्यानेन विसंभोगः कृतः । इयमक्षरघटना भावार्थस्त्वयं-एकस्मिन्ननगरे आचार्यस्यवटगृहिकः शय्यातरः तस्मिन्नेव नगरे अन्य जम्बूगृहिको गृहस्थोऽस्ति । ताभ्यां वटगृहिकजम्बूगृहिकाभ्यां आत्मीयं गृहं कारितं । तयोश्च निर्मापितयोईयोरपि गृहयोः कपोताः प्रविष्टास्ततोऽमङ्गलमिति मन्यमानौ तो नैमित्तिकं पृच्छतः । कथमेतस्थ दुनिमित्तस्य व्याघातो भवेत् । नैमित्तिको वदति वटगृहिको जम्बूगृहिक गृहमधितिष्ठत जम्बूगृहिको वटगृहिकगृहं,ततः कतिपयानि दिनानिस्थित्या पश्चान्निजनिजगृहेगच्छेयातां । तौ परस्परगृहे संचरितौ तावदिदमथान्यदा अन्यस्मात् गच्छात् प्रघूर्णकाः समागताः । ततो वास्तव्यै जम्बूगृहिकस्य वटगृहिकगृहं प्रविष्टस्य गृहात्प्रथमालिकामानीय तेषां प्राघूर्णकानां दत्वा (त्ता) तैः शय्यातरपिण्डं मन्यमानरुपरोधवशादप्रीत्यानुक्तास्ततस्ते प्राघूर्णका निर्गत्य आत्मीयस्याचार्यस्य समीपं गत्वा लोचयन्ति । तेऽस्माकं सांभोगिकाः शय्यातरपिण्डं भुजंते अस्माभिः कथमप्युपरोधशादप्रीत्या प्रथमालिकाभुक्ता एवं श्रुत्वा आचार्योऽपि विचिन्त्य यदि विसंभोगतंकरोति । [भा.२८७७] नवघरकवीयपविसण दोण्हं नैमित्ति जुगवपुच्छा य ।
अनोनस्स घराइंपविसह नेमित्तितोभणइ ।। [भा.२८७८] आदेसागमपढमा भोत्तुंलज्जाए गंतु गुरुकहणं ।
सोजइकरेजवीसुंसंभोग एत्थसुत्तं तु ।। वृ- नवयोर्गृहयोः कपोतानां प्रविशनं । ततो द्वयोरपि गृहस्वामिनो युगपन्नैमित्तिको भणतिअन्योन्यस्य गृहंप्रविशतस्तौ चप्रविष्टावन्यदाआदेशानांनाघूर्णकानामागमस्ततोवास्तव्यैर्जम्बूगृहिकस्य वटगृहिकगृहं प्रविष्टस्यगृहात्प्रथमालिका आनीतातां लज्जयाभुक्त्वा ततोनिर्गत्य गुरुसमीपंगत्वा गुरोः कथनंसयद्यविचार्य विष्वक्संभोगतंकरोति । तदा अत्रसूत्रमापतितंद्रष्टव्यम् । अत्रविचारदि तावित्वरं गृहपरिवर्तं कृतवन्तौ तदा स जम्बूगृहिकोऽशय्यातर एव अथ चावत्कथिकस्तदा जम्बूगृहिक एव शय्यातरः ।। धम्मियत्ति अस्य व्याख्यानम्[भा.२८७९] धम्मितो देउलं तस्स पालेइजइभद्दओ ।
सो विसंवडियंतत्थ लद्धं देजा जईणउ ।। वृ-तस्य शय्यातरस्य किञ्चित् देवकुलं तत् धार्मिकः पालयति । स च यतीनां भद्रकस्ततः संवर्धितमग्रकूरतस्मिन् शय्यातरगृहेलब्ध्वासाधूनामानीय ददाति । अत्रापितथैव प्राघूर्णकागमनं धार्मिकात्प्रथमालिकानयनमित्यादिसर्वतथैव वाच्यं गुलवणिक इत्यस्य व्याख्यानम्[भा.२८८०] वाणियतोयगुलं तत्थ विक्किणंतो उतंदये ।
तत्थसो वारिए हुन्जाअडकच्छपुडेणवा ।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org